03. «Μακάριος ἀνήρ ὅς ὑπομένει πειρασμόν»

Μεταφορτώσεις

Θέμα για τους κυκλάρχες

 

Ἕνα ἀπό τά πλέον ἐνδιαφέροντα θέματα τῆς ζωῆς μας, πού τό συναντᾶμε καθημερινά, εἶναι τό θέμα τῆς ἀντιμετωπίσεως τῆς φτώχειας καί τοῦ πλούτου. Πολλοί εἶναι αὐτοί πού παρασύρονται εἴτε ἀπό τή φτώχεια εἴτε ἀπό τόν πλοῦτο καί χάνουν τήν ἐπαφή τους μέ τόν Θεό. Ὁ ἅγιος Ἰάκωβος μᾶς δίνει τή χρυσή τομή, ἡ ὁποία μᾶς ἀσφαλίζει καί μᾶς βοηθεῖ νά ἀντιμετωπίζουμε θεάρεστα καί τή φτώχεια καί τόν πλοῦτο. Καί τά δύο, ὅπως θά δοῦμε, εἶναι πειρασμοί. Μᾶς θέτουν σέ δοκιμασία.

Μελέτη Περικοπῆς: Ἰακ. α΄ 9-12.

1. Στήν ἀρχή τῆς Ἐπιστολῆς εἴδαμε ὅτι ὁ πιστός πρέπει νά χαίρεται, ὅταν περιπέσει σέ διάφορους πειρασμούς. Αὐτό μᾶς ὑπενθυμίζει καί στόν 9ο στίχο, ὅπου ὁμιλεῖ γιά τόν πειρασμό τῆς φτώχειας. Γιατί ὅμως λέμε ὅτι εἶναι πειρασμός ἡ φτώχεια; Διότι δοκιμάζεται μέ αὐτήν ἡ ψυχή μας ὡς πρός τήν ὑπομονή καί καρτερία, ὡς πρός τήν ἐμπιστοσύνη καί ἐλπίδα στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἄραγε εὔκολος καί μικρός πειρασμός ἡ φτώχεια; Ὄχι. Ἀντίθετα εἶναι πολύ δύσκολος. Ὑπάρχει κίνδυνος νά γογγύσει κανείς κατά τοῦ Θεοῦ καί νά μισήσει τούς ἀνθρώπους.

Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ὀνομάζει τή φτώχεια «παλαίστραν καί γυμνάσιον φιλοσοφίας» (PG 58, 791). Δίνεται ἡ εὐκαιρία στόν ἄνθρωπο νά σκεφθεῖ καλύτερα τά ὄσα ἀφοροῦν στή ζωή του, νά γυμνασθεῖ καί νά ἐξέλθει νικητής ἀπό τό «δεινόν» αὐτό δοκιμαστήριο, ὅπως ὀνομάζει τή φτώχεια ὁ ἴδιος ἱερός Πατήρ. (PG 48, 975).

Πῶς δικαιολογεῖ ὁ Ἅγιος τήν προτροπή του σχετικά μέ τήν καύχηση τοῦ φτωχοῦ πιστοῦ (ἀδελφοῦ); Δέν φαίνεται κάπως ἀφύσικο καί δύσκολο νά καυχᾶσαι σέ καιρό φτώχειας; Ἡ ἀπάντηση περικλείεται στίς λέξεις «ἐν τῷ ὕψει αὐτοῦ». Ἡ ἑρμηνεία μᾶς βοηθεῖ νά κατανοήσουμε καλύτερα τήν ἔννοια. Τί σημαίνουν λοιπόν αὐτές οἱ λέξεις; Ὅτι ὁ πιστός δέν βλέπει τό θλιβερό παρόν, ἀλλά τό εὐχάριστο μέλλον. Ἡ προοπτική αὐτή τόν κάνει νά χαίρεται καί νά καυχᾶται. Γιατί; Διότι βλέπει καί γνωρίζει ὅτι μέ τόν πειρασμό τῆς φτώχειας, ἐάν τόν ἀντιμετωπίσει θεάρεστα, τοῦ ἑτοιμάζεται βραβεῖο μεγάλο καί ὕψωση στή δόξα τοῦ οὐρανοῦ. Θυμάστε τήν ὕψωση τοῦ φτωχοῦ Λαζάρου τῆς Παραβολῆς στούς κόλπους τοῦ Ἀβραάμ λόγῳ τῆς ὑπομονῆς του καί τῆς ἀγόγγυστης ἀντιμετωπίσεως τῆς ἔσχατης φτώχειας καί ἀδυναμίας του (βλ. Λουκ. ις΄ 19-25).

«Ἡ πτωχεία καί αἱ θλίψεις», γράφει ὁ ἀείμνηστος Π. Ν. Τρεμπέλας, «διαθέτουν τήν ψυχήν εἰς συναισθήματα ταπεινά, ἅτινα καθιστοῦν αὐτήν κατάλληλον νά δεχθῇ τήν θείαν εὐλογίαν» (Ὑπόμν. εἰς τό Λουκ. ς΄ 20). Ἡ ἀγόγγυστη ὑπομονή στή δοκιμασία τῆς φτώχειας σχετίζεται ἀμεσότατα μέ τήν ταπείνωση. Μόνο ὁ ταπεινόφρων εἶναι ὑπομονετικός ἄνθρωπος. Ὁ δέ πειρασμός τῆς φτώχειας δίνει τή δυνατότητα τῆς αὐξήσεως τῆς ταπεινοφροσύνης καί τῆς ἀπόλυτης ἐξαρτήσεως ἀπό τόν Θεό, πράγμα τό ὁποῖο γίνεται αἰτία ἐκχύσεως τῆς θείας εὐλογίας καί Χάριτος στήν ψυχή τοῦ ταπεινοῦ φτωχοῦ Χριστιανοῦ. Τό δέ πνευματικό ὕψος καί ἡ δόξα τοῦ οὐρανοῦ πού χαρίζεται τελικά στόν κάτοχο τῆς ἀρετῆς τῆς «πλουτοταπεινώσεως» φτωχό πιστό εἶναι αὐτό πού τόν κάνει νά χαίρεται καί νά καυχᾶται, ὅπως γράφει ἐδῶ ὁ Ἀδελφόθεος.

2. Ὁ Ἅγιος ὅμως ἐνδιαφέρεται καί γιά τόν πλούσιο πιστό. Θέλει νά τόν βοηθήσει, ὅπως προηγουμένως τόν φτωχό, νά ἀντιμετωπίσει ὀρθά τόν πλοῦτο του. Τόν προτρέπει νά βλέπει τόν πλοῦτο ὡς πειρασμό. Εἶναι πράγματι πειρασμός ὁ πλοῦτος; Μάλιστα, διότι δοκιμάζεται μέ τόν πλοῦτο ὁ ἄνθρωπος ὡς πρός τήν ταπεινοφροσύνη καί ἐξάρτησή του ἀπό τόν Θεό, ὡς πρός τήν ἀγάπη του πρός τούς συνανθρώπους, ὡς πρός τήν καλή χρήση τοῦ πλούτου κ.λπ.Τί συμβουλεύει μέ τόν λόγο του αὐτόν ὁ Ἅγιος τόν πλούσιο πιστό; Τό ἀντίθετο ἀπό ἐκεῖνο πού εἶπε γιά τόν φτωχό: Νά μή μένει στό εὐχάριστο παρόν, ἀλλά νά σκέφτεται τό δυσάρεστο μέλλον. Νά ἔχει κατά νοῦν δηλαδή τήν πιθανή ἀπώλεια τοῦ πλούτου, πράγμα τό ὁποῖο ἀποδεικνύει τόν πλοῦτο ὡς ἀγαθό χωρίς ἀξία σταθερή καί μόνιμη καί ὡς κάτι στό ὁποῖο νά μήν μπορεῖ νά στηριχθεῖ ἄφοβα ὁ ἄνθρωπος (βλ. Α΄ Τιμ. ς΄ 17). Κι ὅταν ἐννοεῖ ὁ πιστός καί δέν λησμονεῖ ὅτι ὁ πλοῦτος του εἶναι κάτι ἀβέβαιο καί ὅτι εἶναι πιθανόν νά μαραθεῖ καί νά χάσει τή λάμψη καί τήν ἀξία του, ὅπως τά ἐφήμερα ἄνθη, τότε δέν θά ἐπαίρεται γιά τά πλούτη του, ἀλλά θά παραμένει ταπεινόφρων καί σέ ἐξάρτηση ἀπό τόν Θεό καί θά ἔχει ἔτσι μαζί του τή Χάρι Ἐκείνου. Θά ἀντιλαμβάνεται ἐπίσης ὅτι ἀξία ἔχει ὄχι αὐτό πού ἔχει, ὁ πλοῦτος του δηλαδή, ἀλλ’ αὐτό πού εἶναι, δηλαδή ὁ ἐσωτερικός, «ὁ κρυπτός τῆς καρδίας ἄνθρωπος», πράγμα πού εἶναι «ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ πολυτελές» (Α΄ Πέτρ. γ΄ 4).

Τά πιό πάνω τονίζουν ὄτι καί ἡ φτώχεια καί ὁ πλοῦτος εἶναι πειρασμοί πού στέλλονται ἤ παραχωροῦνται ἀπό τόν πάνσοφο καί πανάγαθο Κύριο γιά κάποιο σπουδαῖο σκοπό. Ποιός εἶναι αὐτός; Νά δοκιμασθεῖ ἡ ἀρετή μας καί νά βραβευθοῦμε ἀνάλογα. Πειρασμοί δύσκολοι καί οἱ δύο. Ὁ ἕνας δυσκολότερος ἀπό τόν ἄλλον καί χρειάζεται πολλή προσοχή γιά νά βγοῦμε νικητές. Γι’ αὐτό καί ὁ Σοφός τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἱκέτευε τόν Θεό: «Πλοῦτον καί πενίαν μή μοι δῷς» (Παρ. λ΄ [30] 8).

Πάντως οὔτε ὁ πλοῦτος οὔτε ἡ φτώχεια εἶναι καλά ἤ κακά καθ’ ἑαυτά καί δέν εἶναι ὀρθό νά πεῖ κάποιος ὅτι τό ἕνα εἶναι καλύτερο καί προτιμότερο ἀπό τό ἄλλο. «Οὔτε γάρ ὁ πλοῦτος κακόν, ἀλλά τό κακῶς κεχρῆσθαι τῷ πλούτῳ. Οὔτε ἡ πενία καλόν, ἀλλά τό καλῶς κεχρῆσθαι τῇ πενίᾳ» (Ἰω. Χρυσόστομος, PG 51, 355). Ἡ χρήση καί ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο βλέπει καί ἀντιμετωπίζει τό ἕνα ἤ τό ἄλλο ὁ πιστός εἶναι αὐτό πού ἔχει σημασία καί βαρύτητα γιά τήν αἰωνιότητα. Ἐάν ὁ πλοῦτος ἀπέκοπτε ἀναγκαστικά τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν Θεό, θά ἔπρεπε ὅλοι οἱ φτωχοί νά ἦσαν ἅγιοι. Ἔχουν ὅμως ἔτσι τά πράγματα;

3. Ἄς προσέξουμε καί τόν μακαρισμό τοῦ 12ου στίχου. Ἐδῶ ὁ Ἀδελφόθεος μακαρίζει αὐτούς, οἱ ὁποῖοι ὑπομένουν τόν πειρασμό, τή δοκιμασία τῶν διαφόρων συμφορῶν καί θλίψεων τῆς ζωῆς. Πῶς δικαιολογεῖ τόν μακαρισμό; Μέ τήν προοπτική τοῦ βραβείου τοῦ στεφάνου τῆς ζωῆς. Ἡ θεάρεστη ἀντιμετώπιση τῶν δοκιμασιῶν τῆς ζωῆς καθιστᾶ τόν ἄνθρωπο ἄξιο νά λάβει τόν ἔνδοξο στέφανο καί νά γίνει μέτοχος τῆς αἰώνιας καί ὑψίστης εὐτυχίας τῶν οὐρανῶν. Τό ὅραμα δέ καί ἡ ἐλπίδα τῆς ἀποκτήσεως ἐκείνου τοῦ πολύτιμου βραβείου ἀφενός μέν κάνει ἐλαφρό καί ὑποφερτό τό φορτίο τῆς δο­κιμασίας τῆς θλίψεως, ἀφετέρου δέ αὐξάνει τήν ἀγάπη μας πρός τόν Κύριο. Αὐξάνεται δέ αὐτή ἡ ἀγάπη, διότι διαπιστώνουμε, ἔστω καί ἐκ τῶν ὑστέρων, ὅτι ὁ Κύριος χρησιμοποιεῖ ἀπό ἀγάπη καί μέ σοφία τά θλιβερά γεγονότα τῆς ζωῆς γιά νά μᾶς κάνει αἰὠνια εὐτυχεῖς.

Ὁ στέφανος αὐτός τῆς ζωῆς ἐνέπνεε θάρρος καί ἀνδρεία στούς καλλίνικους Μάρτυρες. Θυμάστε τούς Ἁγίους Τεσ­σα­ράκοντα. Πῶς ἀλληλοενισχύονταν μέσα στήν παγωμένη λίμνη τῆς Σεβάστειας; Μέ τό ὅραμα τοῦ Παραδείσου, δηλαδή τοῦ στεφάνου αὐτοῦ τῆς ζωῆς. «Δριμύς ὁ χειμών (ἡ παγωνιά), ἀλλά γλυκύς ὁ Παράδεισος», ἔλεγαν.

Τό ἴδιο ὅραμα καί ἡ προσδοκία τοῦ ἀμαράντινου αὐτοῦ στεφάνου τῆς δόξας τοῦ οὐρανοῦ θά δίνει καί σέ μᾶς ἀντοχή καί καρτερία σέ καιρό θλίψεων καί συμφορῶν, ὥστε νά μένου­με ἀκλόνητοι στήν ἐμπιστοσύνη καί λατρεία μας πρός τόν Σω­τήρα μας (βλ. καί Ρωμ. η΄ 25, Β΄ Τιμ. β΄ 12, Ἑβρ. ι΄ 36, Ἀποκ. α΄ 9).

ΣΥΝΘΗΜΑ: «Μακάριος ἀνήρ ὅς ὑπομένει πειρασμόν» (Ἰακ. α΄ 12).