Μεταφορτώσεις
|
Θέμα για τους κυκλάρχες
|
Συνεχίζουμε καί σήμερα τή συμμελέτη τῆς Καθολικῆς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου Ἰακώβου, ἀπό τήν ὁποία θά λάβουμε καί ἄλλα σπουδαῖα καί πρακτικά μηνύματα, βασικότατα καί ἀπαραίτητα γιά τήν ὁλοκλήρωση τῆς πνευματικότητός μας. Γιά ἄλλη μία φορά θά διαπιστώσουμε πόσο ἐνδιαφέροντα, καίρια καί χρήσιμα εἶναι τά θέματα πού ἀναπτύσσει ὁ Πνευματοκίνητος Ἀδελφόθεος.
Μελέτη Περικοπῆς: Ἰακ. α΄ 19-21.
1. Ἀρχίζει μέ συμπερασματική φράση, ὡς συνέχεια τῶν ὅσων προαναφέρθηκαν σχετικά μέ τήν πνευματική ἀναγέννηση, τήν ὁποία μᾶς χάρισε διά τοῦ Εὐαγγελίου Του ὁ Κύριος. Τί προτρέπει πρωτίστως ὡς συμπέρασμα τῶν προηγουμένων; «Ἔστω πᾶς ἄνθρωπος ταχύς εἰς τό ἀκοῦσαι». Τί σημαίνει αὐτή ἡ προτροπή; Ἐφόσον ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ μᾶς ἀποκαλύπτει τό θέλημά Του καί ὁδηγεῖ στή ζωή τῆς ἀναγεννήσεως καί σωτηρίας, χρέος δικό μας εἶναι νά σπεύδουμε νά τόν ἀκοῦμε.
Νά προσέξουμε καλύτερα τή λέξη «ταχύς». Σημαίνει τήν προθυμία, τή λαχτάρα, τή δίψα γιά τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Νά σπεύδουμε δηλαδή ἐκεῖ ὅπου κηρύσσεται ἀνόθευτος ὁ θεῖος λόγος, εἴτε στούς ἱερούς Ναούς, εἴτε σέ αἴθουσες Ὀρθόδοξων Συλλόγων καί λοιπές συναθροίσεις Ὀρθόδοξων πιστῶν (ὅπως π.χ. ὁ Κύκλος μας) κ.λπ. Νά τρέχουμε ὅπως τρέχει ὁ διψασμένος στήν πηγή καί ὁ ἀσθενής στόν ἰατρό. Τί ὑποδηλώνουν οἱ παρομοιώσεις αὐτές; Τή συναίσθηση ὅτι ἔχουμε ἀνάγκη τοῦ θείου λόγου καί ὅτι χωρίς αὐτόν κινδυνεύουμε νά πεθάνουμε. Γι᾿ αὐτό ἄλλωστε καί ἡ στέρηση τοῦ θείου λόγου ἀπό τόν ἄνθρωπο ἀναφέρεται στήν Παλαιά Διαθήκη ὡς ἡ μεγαλύτερη συμφορά γι’ αὐτόν. Ἡ πείνα καί ἡ στέρηση τῆς σωματικῆς τροφῆς ὁδηγεῖ σταδιακά στόν θάνατο. Παρόμοια καί ἡ στέρηση τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, μέ τόν ὁποῖο τρέφεται καί ἱκανοποιεῖται ἡ πείνα τῆς ψυχῆς, ὁδηγεῖ σέ ψυχικό μαρασμό καί στόν πνευματικό θάνατο (βλ. Ψαλ. μα΄ [41] 1, Ἀμ. η΄ 11).
Νά προσέξουμε καί τίς λέξεις «εἰς τό ἀκοῦσαι». Τί σημαίνουν βαθύτερα οἱ λέξεις αὐτές; Γιά ποιά ἀκοή καί ἀκρόαση τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ πρόκειται; Μήπως ἀναφέρεται ἐδῶ ὁ Ἅγιος στή συνήθεια ὁρισμένων νά σπεύδουν ἐδῶ καί ἐκεῖ γιά νά ἱκανοποιήσουν τήν περιέργειά τους καί νά λένε κατόπιν στούς ἄλλους ὅτι ἄκουσαν τόν τάδε ἤ τόν δεῖνα φημισμένο ἱεροκήρυκα καί νά ἐπαναλαμβάνουν χαρακτηριστικές φράσεις του; Ὄχι βεβαίως! Πρόκειται γιά τήν ταπεινή ἀκρόαση τοῦ πιστοῦ, ὁ ὁποῖος ἀκούει μέ προσοχή καί σοβαρότητα καί μέ διάθεση ἐφαρμογῆς ὅσων ἀκούει καί μετατροπῆς τους σέ πράξη καί ζωή.
Ἄς διδαχθοῦμε ὡς πρός τή θεάρεστη ἀκρόαση τοῦ θείου λόγου ἀπό αὐτά πού συμβαίνουν συνήθως στόν χῶρο τῆς Ἐπιστήμης καί τῆς ἐπαγγελματικῆς ζωῆς γενικότερα. Ἕνας πού θέλει νά γίνει καλός ἐπιστήμονας, ἄξιος τῆς ἐμπιστοσύνης τῶν ἀνθρώπων πρός αὐτόν, σπεύδει νά ἀκούει καί νά ἐνημερώνεται ὡς πρός κάθε τί πού ἔχει σχέση μέ τό ἀντικείμενο τῆς Ἐπιστήμης του. Δέν ἀρκεῖται ποτέ σέ ὅσα ἄκουσε παλαιότερα, οὔτε νομίζει ὅτι τά γνωρίζει ὅλα, ἀλλά ἐπεκτείνεται διαρκῶς πρός τίς νεότερες προόδους τῆς Ἐπιστήμης. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά ἕναν πού θέλει νά γίνει καλός ἐπαγγελματίας. Δείχνει προθυμία καί ἀνύστακτο ἐνδιαφέρον γιά κάθε τί πού σχετίζεται μέ τό ἐπάγγελμά του. Ἐάν ὅμως ἰσχύει καί συμβαίνει αὐτό γιά τά κοσμικά καί βιοτικά θέματα, γιά τίς γνώσεις πού εἶναι ἀπαραίτητες γιά τήν παρούσα ζωή, πόσο μᾶλλον πρέπει νά ἰσχύει γιά τή στάση μας ὡς πρός τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἀπό τόν ὁποῖο ἐξαρτᾶται ἡ αἰώνια εὐτυχία μας;
2. Νά δοῦμε ὅμως καί τήν ἄλλη προτροπή τοῦ Ἁγίου, πού ἐκφέρεται μάλιστα σέ ἀντιθετικό σχῆμα. Ἐνῶ συνιστᾶ ταχύτητα ὡς πρός τήν ἀκρόαση, ἀντίθετα συνιστᾶ βραδύτητα ὡς πρός τή λαλιά, «βραδύς εἰς τό λαλῆσαι». Τί σημαίνει αὐτή ἡ προτροπή; Νά μή βιάζεται κανείς νά μιλήσει, νά μή σπεύδει νά ἐκφέρει τή γνώμη του, ἀκόμη καί πρίν ἐρωτηθεῖ, νά μήν εἶναι εὔκολος στό νά σχολιάζει τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί μάλιστα κατά τό δοκοῦν, νά μήν παριστάνει τόν δάσκαλο τῶν ἄλλων, νά μήν παρουσιάζεται ὡς γνώστης πολλῶν ἀληθειῶν, νά μήν εἶναι πολύλογος. Ἡ πολυλογία εὔκολα μᾶς παρασύρει σέ ἁμαρτήματα τῆς γλώσσας, ψεύδη, κατακρίσεις κ.λπ. Πολύ χαρακτηριστικά εἶναι τά ὅσα γράφει σχετικά ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς «Κλίμακος»: «Πολυλογία ἐστί κενοδοξίας καθέδρα· ἀγνωσίας τεκμήριον· καταλαλιᾶς θύρα· εὐτραπελίας χειραγωγός· ψεύδους ὑπουργός· κατανύξεως διάλυσις…» (ΙΑ, β). Αὐτός πού προσέχει καί μετρᾶ τά λόγια του εἶναι ἄνθρωπος «νοήμων», δηλαδή ἐχέφρων, φρόνιμος (Παρ. ι΄ 19). Τό νά κυριαρχεῖς στόν ἑαυτό σου καί νά γνωρίζεις πότε πρέπει νά μιλήσεις εἶναι δεῖγμα σοφίας καί συνέσεως. Καί ὁ λαός μας μέ τήν παροιμία του «δέκα νά μετρᾶς καί μιά νά κόβεις», αὐτή τή βραδύτητα συνιστᾶ ὡς πρός τούς λόγους καί τήν περίσκεψη ἐν σχέσει πρός ὅσα ἐξέρχονται ἀπό τά χείλη μας (βλ. καί Σ. Σειράχ κ΄ 5-8).
3. Βραδύτητα ὅμως συνιστᾶ ὁ Ἀδελφόθεος καί γιά κάτι ἄλλο πού σχετίζεται μάλιστα μέ τό προηγούμενο. Ποιό εἶναι αὐτό; Ἡ ὀργή. Προτρέπει νά μήν ὀργιζόμαστε ἀμέσως. Ἡ ἄμεση ἔξαψη τῆς ὀργῆς καί τοῦ θυμοῦ σχετίζεται μέ τήν ἀπρόσεκτη γλώσσα μας; Βεβαίως. Ἑάν ποῦμε κάτι καί δέν γίνει αὐτό ἀποδεκτό ἤ σχολιασθεῖ δυσμενῶς καί κριθεῖ ὡς ἄκριτο, ἐρεθιζόμαστε ἀμέσως, θίγεται ὀ ἐγωισμός μας καί ὀργιζόμαστε.
Μπορεῖ νά εἶναι πράγματι πνευματικός ἄνθρωπος αὐτός πού ὀργίζεται καί θυμώνει; Ὅχι. Γιατί; Διότι κύρια αἰτία τῆς ὀργῆς εἶναι ὁ ἐγωισμός. Ἐγωισμός ὅμως καί πνευματικότητα εἶναι ἀσυμβίβαστες ἔννοιες καί πραγματικότητες.
Ὁ ἄνθρωπος πού ὀργίζεται, προσθέτει ὀ Ἅγιος στόν 20ό στίχο, δέν μπορεῖ νά ἐλέγξει τόν ἑαυτό του καί νά φερθεῖ μέ δικαιοσύνη καί νά προοδεύσει γενικά στήν ἀρετή.
Ἡ ὀργή θολώνει τή διάνοια καί ὁδηγεῖ κάποτε καί στό ἔγκλημα. «Ὀργή ἀπόλλυσι φρονίμους», γράφει ὁ Παροιμιαστής (Παρ. ιε΄ 1). Ὁ ἱερός Χρυσόστομος τονίζει: «Οὐδέν αἰσχρότερον θυμοῦ, οὐδέν ἀτιμότερον, οὐδέν δεινότερον, οὐδέν ἀηδέστερον, οὐδέν βλαβερώτερον» (ΕΠΕ 15, 444). Ὁ δέ Μέγας Βασίλειος στήν ὑπέροχη ὀμιλία του «Κατά ὀργιζομένων» σημειώνει: «Διά θυμόν (=ἐξαιτίας τοῦ θυμοῦ) ἀχάλινοι γλῶσσαι, καί ἀπύλωτα στόματα· χεῖρες ἀκρατεῖς, ὕβρεις, ὀνείδη, κακηγορίαι, πληγαί, τά ἄλλα ὅσα οὐδ’ ἄν ἐξαριθμήσαιτό τις, ὀργῆς καί θυμοῦ ἔκγονά ἐστι πάθη. Διά θυμόν καί ξίφος ἀκονᾶται… Διά τοῦτον ἀδελφοί μέν ἀλλήλους ἠγνόησαν, γονεῖς δέ καί τέκνα τῆς φύσεως ἐπελάθοντο. Ἀγνοοῦσι μέν γάρ ἑαυτούς πρῶτον οἱ ὀργιζόμενοι, ἔπειτα καί πάντας ὁμοῦ τούς ἐπιτηδείους…» (PG 31, 356).
Ἡ προτροπή «περί βραδύτητος εἰς ὀργήν», πού συνιστᾶ ὁ Ἅγιος ἐδῶ, εἶναι πολύ πρακτικός καί δοκιμασμένος τρόπος γιά ἀποφυγή τῆς ὀργῆς. Ἐάν ἐπιβληθοῦμε στόν ἑαυτό μας τή στιγμή πού δίνεται ἀφορμή γιά θυμό καί ἀναβάλουμε νά θυμώσουμε, ἐάν μετρήσουμε λ.χ. ἕως τό εἴκοσι, «ξεφουσκώνει» ὁ θυμός, ἠρεμεῖ τό πάθος.
4. Ἡ τελευταία προτροπή τῆς περικοπῆς μας παρουσιάζει δύο ὄψεις, ἀρνητική καί θετική. Ποιά ἡ πρώτη; «Ἀποθέμενοι πᾶσαν ρυπαρίαν…» Σχετίζεται μέ τά προηγούμενα; Μάλιστα. Ἡ ὀργή μᾶς καθιστᾶ ρυπαρούς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, διότι προέρχεται ἀπό τήν ὑπερηφάνεια καί τόν ἐγωισμό, πού κάνει τόν ἄνθρωπο ἀκάθαρτο ἐνώπιόν Του. «Ἀκάθαρτος παρά Θεῷ πᾶς ὑψηλοκάρδιος», ἀναφέρει ἡ Παλαιά Διαθήκη (Παρ. ις΄ 5). Πετάξετε ἀπό ἐπάνω σας, συνιστᾶ ὁ Ἅγιος, κάθε τί πού σᾶς μολύνει. Κάθε τί πού ὑπάρχει μέσα σας καί ξεχειλίζει καί φανερώνει τήν ἀσχήμια τῆς ψυχῆς σας. Ἀπορρίψατε ὁποιοδήποτε ἁμαρτωλό πάθος, τό ὁποῖο βλάπτει «τό φυσικόν κάλλος τοῦ κατ’ εἰκόνα ὁποῦ ἐλάβομεν ἀπό τόν Θεόν» (Ἅγιος Νικόδημος).
Πῶς γίνεται ἡ ἀπόρριψη καί ἀπόθεση αὐτή; Μέ τή μετάνοια καί ἐξομολόγηση καί μέ τήν ἀποφασιστική στροφή μας πρός τόν Θεό καί τή σταθερή πορεία μας στήν ὁδό τῶν ἐντολῶν Του (βλ. καί Ἐφ. δ΄ 22, Κολασ. γ΄ 8, Ἑβρ. ιβ΄ 1, Α΄ Πέτρ. β΄ 1).
Ποιά ἡ θετική πλευρά τῆς προτροπῆς; «Ἐν πραΰτητι δέξασθε τόν ἔμφυτον λόγον…» Νά δεχθεῖτε μέ πραότητα τόν λόγο τοῦ Θεοῦ πού φυτεύθηκε μέσα σας. Νά τόν δεχθεῖτε δηλαδή μέ ταπείνωση, μέ ἠρεμία καί μέ ἀπόφαση συμμορφώσεως πρός τά παραγγέλματά του. Μόνο τότε ἡ σπορά αὐτοῦ τοῦ λόγου θά ἔχει ὡς πλούσια καρποφορία τή σωτηρία τῆς ψυχῆς σας.
ΣΥΝΘΗΜΑ: «Ταχύς εἰς τό ἀκοῦσαι, βραδύς εἰς τό λαλῆσαι, βραδύς εἰς ὀργήν» (Ἰακ. α΄ 19).
