Μεταφορτώσεις
|
Θέμα για τους κυκλάρχες
|
Πολύς λόγος γίνεται στίς ἡμέρες μας γιά τήν ἔλλειψη ἀξιοκρατίας καί δικαιοσύνης στήν κοινωνία μας, πράγμα τό ὁποῖο προκαλεῖ ἀρκετές δυσάρεστες καταστάσεις. Ἡ μεροληψία φαίνεται νά ἐπικρατεῖ παντοῦ καί νά ποτίζει μέ πικρία ὅσους ἀδικοῦνται. Ἡ ἰσότητα κατάντησε σπάνιο ἀγαθό. Κάτι ἀνάλογο ὅμως ἴσχυε καί στήν ἐποχή τοῦ ἁγίου Ἰακώβου. Γι’ αὐτό θεώρησε ἀπαραίτητο, ἐμπνεόμενος καί ἀπό τό Πανάγιον Πνεῦμα, νά ἀναφερθεῖ καί σ’ αὐτό τό θέμα. Μᾶς δίνει ἔτσι τήν εὐκαιρία νά μελετήσουμε τό κοινωνικό αὐτό θέμα μέ βάση τόν ἀλάθητο λόγο τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ὁμιλεῖ γιά ὅλα τά θέματα τῆς ζωῆς μας.
Μελέτη περικοπῆς: Ἰακ. β΄ 1-9.
1. Ὁ Ἅγιος γνώριζε τό πνεῦμα πού ἦταν διάχυτο στήν κοινωνία, στήν ὁποία ζοῦσε καί γράφει ὅτι δέν πρέπει νά ἐπικρατήσει αὐτό στήν Ἐκκλησία. Τί ἀναφέρει; «Μή ἐν προσωποληψίαις ἔχετε τήν πίστιν τοῦ Κυρίου…» Δηλαδή; Στόν χῶρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, στίς λατρευτικές Συνάξεις, τίς ἑορτές, ἀλλά καί γενικότερα στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας δέν ἔχουν θέση οἱ προσωποληψίες καί μεροληψίες. Γιατί; Διότι ὅλοι εἴμαστε ἀδελφοί καί ἴσοι ἐνώπιον τοῦ Κυρίου. Εἴμαστε παιδιά τοῦ οὐράνιου Πατέρα, μέλη ἰσότιμα τοῦ μυστικοῦ θεανθρώπινου σώματος τῆς Ἐκκλησίας, μέ ἴσα δικαιώματα. Μετέχουμε οἱ πάντες στά ἴδια ἁγιαστικά μέσα τῆς Χάριτος, στά ἱερά Μυστήρια, καί προσβλέπουμε ὅλοι στήν κατάκτηση τοῦ Παραδείσου, ὁ ὁποῖος ἐπιφυλάσσεται ὡς κληρονομιά ὅλων μας. Θυμάστε τί ἔγραψε ὁ ἀπόστολος Παῦλος στά τέλη τῆς ζωῆς του; «Τόν ἀγῶνα τόν καλόν ἠγώνισμαι, τόν δρόμον τετέλεκα, τήν πίστιν τετήρηκα· λοιπόν ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὅν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὁ δίκαιος κριτής, οὐ μόνον δέ ἐμοί, ἀλλά καί πᾶσι τοῖς ἠγαπηκόσι τήν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ» (Β΄ Τιμ. δ΄ 7-8). Ὁ ἀμαράντινος στέφανος τῆς δικαιοσύνης καί δόξας θά δοθεῖ ὄχι μόνο στόν ἀπ. Παῦλο, ἀλλά καί σέ ὅλους, ὅσοι ἀγαποῦν ἔμπρακτα τόν Κύριο καί ἀναμένουν μέ πόθο τήν ἔνδοξη ἔλευσή Του καί τή Βασιλεία Του. Ἡ ἰδιότητά μας λοιπόν ὡς μελῶν τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας δέν δικαιολογεῖ ὑποτιμήσεις τοῦ ἑνός ἤ τοῦ ἄλλου.
Δέν δικαιολογεῖται ὅμως ἡ προσωποληψία καί γιά ἕναν ἀκόμη λόγο. Διότι εἶναι κατάφωρη ἀδικία. Προτιμᾶς καί προωθεῖς κάποιον ὄχι διότι ἀξίζει, ἀλλά διότι τόν συμπαθεῖς καί περιμένεις κάποιο ὄφελος ἀπ᾿ αὐτόν. Ὑποτιμᾶς τόν ἄλλον, ἔστω κι ἄν γνωρίζεις ὅτι ἔχει προσόντα πολλά, διότι δέν τόν συμπαθεῖς καί δέν δείχνει ὅτι θά ἐξυπηρετήσει τά συμφέροντά σου. Ἡ ἀδικία ὅμως, ὅταν συσσωρεύεται, προκαλεῖ συνήθως ἐκρήξεις καί θλιβερές συνέπειες. Ἡ ἱστορία δίνει ἐντυπωσιακή μαρτυρία γι᾿ αὐτό καί εἶναι γραμμένη σέ πολλά σημεῖα της μέ αἷμα λόγῳ τῶν κοινωνικῶν ἀνισοτήτων καί ἀδικιῶν.
Προσωποληψίες καί μεροληψίες εἶναι ἄραγε πιθανόν νά ἐμφανισθοῦν καί στήν οἰκογενειακή καί ἐπαγγελματική ζωή; Μάλιστα. Ὁρισμένοι γονεῖς παρασύρονται ἀπό συμπάθεια σέ μερικά παιδιά τους καί μεροληπτοῦν γι’ αὐτά. Τό ἴδιο συμβαίνει καί στήν Παιδεία. Μερικοί ἐκπαιδευτικοί συμπαθοῦν ὁρισμένους ἥσυχους καί εὐπειθεῖς μαθητές καί φέρονται μέ μεροληψία ἀπέναντί τους. Τό ἴδιο μπορεῖ νά γίνει καί μέ τούς προϊσταμένους κάποιων Ὑπηρεσιῶν, οἱ ὁποῖοι μεροληπτοῦν ὑπέρ ὁρισμένων ὑφισταμένων τους, τούς καλύπτουν, τούς διευκολύνουν, τούς προάγουν κ.λπ. Αὐτό ὅμως εἶναι ἀδικία εἰς βάρος τῶν ἄλλων παιδιῶν, μαθητῶν, ὑπαλλήλων κ.λπ.
2. Ὁ Ἅγιος ἀναφέρει καί τά κριτήρια ἐκείνων οἱ ὁποῖοι μεροληπτοῦν. Ποιά εἶναι αὐτά; Ἀπό τί ἀφορμῶνται γιά νά δώσουν προβάδισμα καί πρωτοκαθεδρία σέ κάποιον ἤ ἀντιθέτως νά παραθεωρήσουν τόν ἄλλον; Ἀπό τά πλούτη καί τή φτώχεια τους, ἀπό τήν ἐξωτερική ἐμφάνισή τους, τήν ἐνδυμασία κ.λπ. Γιατί ὅμως «δέν πρέπει τά ἐξωτερικά προσόντα καί πλεονεκτήματα τῶν ἀνθρώπων νά καθίστανται μέτρον τῆς πρός αὐτούς τιμῆς μας»; (Π. Ν. Τρεμπέλας). Εἶναι πασίγνωστο ὅτι τά φαινόμενα ἀπατοῦν. Κάτω ἀπό μία λαμπρή καί ἐντυπωσιακή ἐμφάνιση ἐνδέχεται νά κρύβεται ἀποκρουστική ἀσχήμια ψυχῆς καί τό ἀντίθετο. Γι’ αὐτό μᾶς εἶπε ὁ Κύριος ὅτι δέν πρέπει νά κρίνουμε τούς ἄλλους ἀπό ὅσα βλέπουμε ἐξωτερικά, ἀλλά μέ δικαιοσύνη. Θυμάστε τούς λόγους Του; «Μή κρίνετε κατ’ ὄψιν, ἀλλά τήν δικαίαν κρίσιν κρίνατε» (Ἰω. ζ΄ 24). Ὁ ἱερός Χρυσόστομος γράφει σχετικά ὅτι «τό κατά σάρκα (=μέ ἀνθρώπινα ἐξωτερικά κριτήρια) κρίνειν, ἀδίκως κρίνειν ἐστίν» (ΕΠΕ 13Α, 454). Δέν πρέπει νά κρίνουμε καί νά σχηματίζουμε ἄποψη γιά τόν ἄλλον ἀπό αὐτό πού δείχνει καί ἔχει, ἀλλ’ ἀπό αὐτό πού εἶναι.
Ὁ ἅγιος Νικόδημος ἀναφέρει στό σημεῖο αὐτό μία γνώμη τοῦ ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, τήν ὁποία καί μεταφράζει ὡς ἑξῆς: «Τά μέν πολύτιμα ἱμάτια καί ὁ πλοῦτος εἶναι νόθος καί ψευδής στολισμός τοῦ ἀνθρώπου, αἱ δέ ἔσωθεν τῆς ψυχῆς ἀρεταί, καί τά ἀγαθά ἔργα, αὐτά εἶναι ὁ γνήσιος καί ὁ φυσικός καί ἀληθής καλλωπισμός τοῦ ἀνθρώπου. Ὅθεν καί αὐτός πρέπει περισσότερον νά τιμᾶται ἀπό ἐκεῖνον».
Κάτι σχετικό γράφει καί ὁ ἀπόστολος Πέτρος. Τό θυμάστε; Ὁμιλεῖ γιά τήν ἐξωτερική ἐμφάνιση τῶν γυναικῶν καί τονίζει ὅτι ἀξία ἔχει ὄχι ὁ ἐξωτερικός στολισμός τους, ἀλλ’ ὁ θησαυρός τῆς καρδιᾶς τους. «Ὧν (=τῶν γυναικῶν) ἔστω οὐχ ὁ ἔξωθεν ἐμπλοκῆς τριχῶν καί περιθέσεως χρυσίων ἤ ἐνδύσεως ἱματίων κόσμος, ἀλλ’ ὁ κρυπτός τῆς καρδίας ἄνθρωπος ἐν τῷ ἀφθάρτῳ τοῦ πραέος καί ἡσυχίου πνεύματος, ὅ ἐστιν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ πολυτελές» (Α΄ Πέτρ. γ΄ 3-4). Τά ἐξωτερικά κάλλη εἶναι φθαρτά, ἐνῶ οἱ ψυχικές ἀρετές ἔχουν μεγαλεῖο ἄφθαρτο.
Πρέπει νά ἀποκτήσουμε «νοῦν Χριστοῦ» (Α΄ Κορ. β΄ 16) καί νά κρίνουμε τούς πάντες ὅπως θά τούς ἔκρινε Ἐκεῖνος. Ὁ Κύριος δέν ἀπέκλεισε τούς πτωχούς ἀπό τή Βασιλεία Του. Ἀντιθέτως μακάρισε τούς πτωχούς. «Μακάριοι οἱ πτωχοί, ὅτι ὑμετέρα ἐστίν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ», εἶπε (Λουκ. ς΄ 20). Τούς μακάρισε, διότι μέ τήν καλή χρήση τῆς πτωχείας μποροῦν νά εἰσέλθουν στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, στήν ὁποία εὐκολότερο εἶναι νά εἰσέλθει ἕνας φτωχός. Γιατί; Διότι ἡ πτωχεία τόν βοηθεῖ νά ταπεινοφρονεῖ, νά ἐξαρτᾶ τά πάντα ἀπό τόν Θεό καί νά ἀποφεύγει ἁμαρτήματα, πού τόν ἀποκλείουν ἀπό τή θεία Βασιλεία.
Ὑποτίμησε ὅμως ἄραγε ὁ Κύριος κανέναν πλούσιο καί ἔκλεισε ἐμπρός του τόν δρόμο γιά τόν Παράδεισο; Ὄχι, οὐδέποτε. Ἀλλά τί ἔκανε; Εἶπε τήν ἀλήθεια καί τόνισε ὅτι εἶναι δύσκολο νά εἰσέλθει κάποιος πλούσιος στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶπε εἶναι ἀδύνατον, ἀλλά δύσκολο. Γιατί; Διότι ὁ Κύριος δέν ἀποκλείει κανένα. Γνωρίζει ὅμως ὅτι τά πλούτη κάνουν τόν ἄνθρωπο ὑπερήφανο καί τόν ὁδηγοῦν σέ αὐτονόμηση ἀπό Ἐκεῖνον, μέ πικρό ἀποτέλεσμα τήν ἀπώλειά του. Πλούσιος δέν ἦταν καί ὁ Ἀβραάμ; Καί ὅμω, σώθηκε (βλ. καί Λουκ. ιη΄ 18-27). (Γιά τόν πλοῦτο θά συζητήσουμε, σύν Θεῷ, καί ἄλλοτε, κεφ. ε΄).
3. Γιά ποιούς φτωχούς καί γιά ποιούς πλούσιους ὁμιλεῖ ἐδῶ ὁ Ἀδελφόθεος; Γιά τούς πιστούς φτωχούς ὁπωσδήποτε. Τούς ὀνομάζει μάλιστα «πλουσίους ἐν πίστει» λόγῳ τοῦ εὐτυχισμένου μέλλοντος πού τούς ἀναμένει στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὑπάρχουν, ὡς γνωστόν, καί φτωχοί, οἱ ὁποῖοι ζοῦν κατά τρόπο ἁμαρτωλό καί ἀτιμάζουν μόνοι τους τόν ἑαυτό τους. Γιά τούς πλούσιους ὑπάρχει διχογνωμία ὡς πρός τό ἐάν πρόκειται γιά πιστούς ἤ γιά ἄπιστους. Ἐάν εἶναι πιστοί, τό πράγμα γίνεται βαρύτερο. Γιατί; Διότι μέ τή διαγωγή τους καί τίς τυχόν ἀδικίες τους σκανδαλίζουν τούς ἄλλους, γίνονται ἀφορμή νά βλασφημεῖται τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, τό ὁποῖο φέρουν καί αὐτοί, ἐφόσον εἶναι βαπτισμένοι. Παρουσιάζονται ὡς πιστοί, ἀλλά δέν ἐπιδεικνύουν «συμβαίνοντα (=πού νά συμβαδίζει) τῇ πίστει τόν βίον» (ἱερός Χρυσόστομος, ΕΠΕ 13Α, 462). Ὡς ἐκ τούτου δέν εἶναι ἄξιοι ἰδιαίτερης προτιμήσεως καί προβολῆς στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας.
Μέ ὅσα λέει ἐδῶ ὁ Ἅγιος ἀποκλείει κάθε ἐκδήλωση τιμῆς καί ἀγάπης πρός τούς πλούσιους; Μήπως θέλει νά προκαλέσει μίση καί κοινωνικές ἀναταραχές; Ὄχι, τό διευκρινίζει αὐτό στούς στίχους 8-9. Πῶς τούς κατανοεῖτε; Εἶναι σάν νά λέει: Ἐάν τούς τιμᾶτε γιά τήν ψυχή τους, τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ πού ἔχουν μέσα τους καί αὐτοί καί ἐάν τούς ἀγαπᾶτε, διότι τήν ἀγάπη ἀδιακρίτως πρός ὅλους ὁρίζει ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ, ἔχει καλῶς. Ἐάν ὅμως τούς τιμᾶτε γιά τά πλούτη τους, ἀνεξαρτήτως τῆς διαγωγῆς τους, εἶστε προσωπολῆπτες, καί ἑπομένως παραβάτες τοῦ θείου νόμου τῆς δικαιοσύνης.
Ἄς προσέχουμε λοιπόν ὅλοι μας καί ἄς ζητοῦμε τόν φωτισμό τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά φερόμαστε μέ ἀγάπη καί δικαιοσύνη πρός ὅλους ἀδιακρίτως.
ΣΥΝΘΗΜΑ: «Μή ἐν προσωποληψίαις» (Ἰακ. β΄ 1).
