20. Τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ (18-24/3)

Ἡ τέταρτη Κυριακή τοῦ Τριωδίου, πρός τήν ὁποία ὁδεύουμε, ὀνομάζεται Κυριακή τῆς Τυροφάγου ἤ Τυρινῆς, «ἐν ᾗ ἀνάμνησιν ποιούμεθα τῆς ἀπό τοῦ Παραδείσου τῆς τρυφῆς ἐξορίας τοῦ Πρωτοπλάστου Ἀδάμ». Θυμόμαστε τήν ἔξωση τῶν Πρωτοπλάστων ἀπό τόν Παράδεισο, γιατί παρήκουσαν καί παρέβησαν τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Κι ἐμεῖς πέσαμε καί παραβήκαμε τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, ὑπερψηφίζοντας μέ τούς ἐκπροσώπους μας στή Βουλή τό νομοσχέδιο τῆς θέσπισης γάμου μεταξύ ἀτόμων τοῦ ἴδιου φύλου, καί θά ὑποστοῦμε ὅλες τίς συνέπειες τῆς παρακοῆς καί τῆς ἐξώσεως. Ἐφόσον φθάσαμε ἐκεῖ πού φθάσαμε, τουλάχιστον νά μή μείνουμε στήν πτώση μας, ἀλλά νά μιμηθοῦμε τόν Ἀδάμ καί στή μετάνοιά του. Διότι μετά τήν ἔξωσή του, «ἐκάθισεν ἀπέναντι τοῦ Παραδείσου» καί ἔκλαιε γοερῶς «χερσί τύπτων τάς ὄψεις» καί ἔλεγε: «Ἐλεήμων, ἐλέησόν με τόν παραπεσόντα»! Τό ἴδιο νά κάνουμε κι ἐμεῖς: Νά συναισθανθοῦμε πόσο χαμηλά πέσαμε, δικαιώνοντας τόν σοδομισμό, πού ὁ Θεός τόν καταδικάζει. Νά χύσουμε δάκρυα πικρά καί νά πενθήσουμε γιά τίς πολλές καί μεγάλες ἁμαρτίες μας, πού μᾶς ἔφεραν σ᾿ αὐτό τό κατάντημα. Νά προσέλθουμε κατόπιν στό φιλάνθρωπο Μυστήριο τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως καί νά προσπέσουμε στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, γιά νά ζητήσουμε τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Ἐάν μετανοήσουμε εἰλικρινά γιά τίς ἁμαρτίες μας, ὁ ἅγιος Θεός θά γίνει «ἵλεως» καί θά μᾶς ἐλεήσει κατά τό μέγα ἔλεός Του. Τό μέγα καί πλούσιο ἔλεος τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀπέραντο καί ἀνεξάντλητο. Μοιάζει σάν ὠκεανός χωρίς ἀκτές καί χωρίς πυθμένα, ὅπως θά δοῦμε στό θέμα τοῦ Κύκλου πού θά κάνουμε σήμερα.

1. Θά διαβάσουμε τό πρῶτο Μέρος τοῦ ἄρθρου «Χωρίς ἀκτές καί χωρίς πυθμένα» «Ὁ Σωτήρ», τεῦχ. 2303/15.2.24/σελ. 77-78, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «ἐμάκρυνεν ἀφ᾿ ἡμῶν τάς ἀνομίας ἡμῶν» (στίχ. 12), καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Τί μᾶς λέει; (Σκέψεις Μελῶν…) Μᾶς λέει ὅτι, ἐκτός ἀπό τά πελάγη (Αἰγαῖο πέλαγος, Ἰόνιο πέλαγος) καί τίς θάλασσες (Μεσόγειος θάλασσα, Μαύρη θάλασσα, Ἐρυθρά θάλασσα), ὑπάρχουν καί τεράστιες θάλασσες, οἱ ὠκεανοί. Ἀλλά ὅσο μεγάλοι κι ἄν εἶναι οἱ ὠκεανοί, ἔχουν κι αὐτοί περιορισμένη ἔκταση. Ἔχουν ἀκτές. Κάπου τελειώνουν. Ἐπίσης ὅσο μεγάλο βάθος κι ἄν ἔχουν οἱ ὠκεανοί, ἔχουν πυθμένα. Ὑπάρχει ὅμως κι ἕνας ὠκεανός πού εἶναι χωρίς ἀκτές καί χωρίς πυθμένα. Κι αὐτός εἶναι τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ.

2. Γιατί παρομοιάζεται τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ μέ ὠκεανό χωρίς ἀκτές καί χωρίς πυθμένα; (Σκέψεις Μελῶν…) Διότι εἶναι πλούσιο, ἀπέραντο καί ἀνεξάντλητο. Φανερώνει τήν ἄπειρη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος συγχωρεῖ τόν ἁμαρτωλό πού μετανοεῖ, ὅσες κι ἄν εἶναι οἱ ἁμαρτίες πού διέπραξε. Λόγου χάριν, συγχώρησε ὁ ἅγιος Θεός τόν Τελώνη, ὁ ὁποῖος, ὅταν πῆγε στόν Ναό νά προσευχηθεῖ, στάθηκε πίσω, σέ μιά ἀκρούλα, εἶχε τό κεφάλι σκυμμένο, χτυποῦσε ταπεινά τό στῆθος του καί ἔλεγε μέ πόνο ψυχῆς καί συντριβή καρδιᾶς: «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» (Λουκ. ιη΄ 13). Συγχώρησε τόν Ἄσωτο, ὁ ὁποῖος ἦλθε στόν ἑαυτό του, πῆρε τόν δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς, ἔπεσε στήν ἀγκάλη τοῦ Πατέρα καί εἶπε τόν μεγάλο λόγο τῆς μετάνοιάς του: «Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τόν οὐρανόν καί ἐνώπιόν σου, καί οὐκέτι εἰμί ἄξιος κληθῆναι υἱός σου» (Λουκ. ιε΄ 21). Ἐπίσης συγχώρησε τόν Ληστή, ὁ ὁποῖος ὁμολόγησε ὅτι μέ τόσα ἁμαρτήματα πού ἔκανε, τέτοια ποινή τιμωρίας τοῦ ἄξιζε καί παρακάλεσε τόν Ἐσταυρωμένο νά τόν θυμηθεῖ στή Βασιλεία Του: «Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἐλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» (Λουκ. κγ΄ 42). Ὁ ἅγιος Θεός ὅλους τούς ἀνθρώπους καί ὅλα τά ἁμαρτήματά μας τά συγχωρεῖ. Ἀρκεῖ ἐμεῖς νά μετανοοῦμε εἰλικρινά καί νά ζητοῦμε συγχώρηση.

3. Στή συνέχεια τό ἄρθρο σχολιάζει ἄλλες τρεῖς θαυμάσιες εἰκόνες καί ὑπέροχες συγκρίσεις, πού ὑμνοῦν τό μεγαλεῖο τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ. Τίς ἀντλεῖ ἀπό τούς στίχους 8-12 τοῦ 102ου Ψαλμοῦ, πού θά εἶναι καί τό ἁγιογραφικό μας Ἀνάγνωσμα. Μποροῦμε νά τίς ἐπισημάνουμε ποιές εἶναι καί νά τίς τονίσουμε; (Σκέψεις Μελῶν…)

α) Ἡ πρώτη εἰκόνα – σύγκριση εἶναι ἀπό τούς στίχους 8-10: «οἰκτίρμων καί ἐλεήμων ὁ Κύριος, μακρόθυμος καί πολυέλεος· οὐκ εἰς τέλος ὀργισθήσεται, οὐδέ εἰς τόν αἰῶνα μηνιεῖ. Οὐ κατά τάς ἀνομίας ἡμῶν ἐποίησεν ἡμῖν, οὐδέ κατά τάς ἁμαρτίας ἡμῶν ἀνταπέδωκεν ἠμῖν» (Ψαλ. ρβ΄ [102] 8-10). Μᾶς λέει ὅτι ὁ ἅγιος Θεός δέν παρατείνει διαρκῶς τήν ὀργή Του ἐναντίον μας, οὔτε ὀργίζεται αἰωνίως γιά τίς παρεκτροπές μας. Ἐμεῖς πολλές φορές, ὅταν μᾶς φταίξουν οἱ ἄλλοι, ὀργιζόμαστε ἐναντίον τους, τούς κόβουμε τήν καλημέρα, τό θυμόμαστε σ᾿ ὅλη μας τή ζωή. Ὁ ἅγιος Θεός δέν τό κάνει αὐτό, διότι εἶναι σπλαχνικός καί ἐλεήμων, μακρόθυμος καί πολυέλεος. Ἐπίσης ἐμεῖς πολλές φορές θέλουμε νά ἐκδικηθοῦμε καί νά ἀνταποδώσουμε τά ἴσα σ᾿ αὐτούς πού μᾶς ἀδίκησαν. Ὁ ἅγιος Θεός δέν μᾶς τιμωρεῖ ἀνάλογα μέ τό πλῆθος καί τό μέγεθος τῶν ἀνομιῶν μας, οὔτε μᾶς ἀνταποδίδει τίς τιμωρίες πού μᾶς ἀξίζουν, ἀνάλογα μέ τή βαρύτητα τῶν ἁμαρτιῶν μας. Ἄν μᾶς τιμωροῦσε ἀνάλογα μέ τίς ἁμαρτίες πού κάνουμε, δέν θά μποροῦσε κανείς νά σταθεῖ. Ἀλλά «ὁ Θεός ἡμῶν ἐλεεῖ» (Ψαλ. ριδ΄ [114] 5). Τό ἔλεός Του μᾶς πολιορκεῖ. «Ὅτι παρά τῷ Κυρίῳ τό ἔλεος καί πολλή παρ᾿ αὐτῷ λύτρωσις» (Ψαλ. ρκθ΄ [129] 7). Ὁ Κύριος εἶναι ἡ πηγή τοῦ ἐλέους καί σ᾿ Αὐτόν ὑπάρχει ἡ πραγματική σωτηρία· καί τήν προσφέρει πλούσια καί μέ διάφορους τρόπους.  «Ὡς γάρ ἡ μεγαλωσύνη αὐτοῦ, οὕτως καί τό ἔλεος αὐτοῦ» (Σ. Σειρ. β΄ 18). Ὅσο ἄπειρο εἶναι τό μεγαλεῖο Του, τόσο ἀπροσμέτρητο εἶναι καί τό ἔλεός Του.

β) Ἡ δεύτερη εἰκόνα – σύγκριση εἶναι ἀπό τόν στίχο 11: «ὅτι κατά τό ὕψος τοῦ οὐρανοῦ ἀπό τῆς γῆς ἐκραταίωσε Κύριος τό ἔλεος αὐτοῦ ἐπί τούς φοβουμένους αὐτόν». Μᾶς λέει μέ τήν εἰκόνα αὐτή ὅτι, ὅσο ἀμέτρητη εἶναι ἡ ἀπόσταση τοῦ οὐρανοῦ ἀπό τή γῆ, τόσο ἀμέτρητο, κραταιό καί μεγάλο εἶναι τό ἔλεος καί ἡ εὐσπλαχνία τοῦ Κυρίου πρός αὐτούς πού Τόν σέβονται. Τήν ἀπόσταση τοῦ οὐρανοῦ ἀπό τή γῆ μέ τά σύγχρονα μέσα πού διαθέτουμε οἱ ἄνθρωποι, τήν ὑπολογίζουμε σέ ἔτη φωτός. Ἐνῶ τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ εἶναι τόσο ἀμέτρητο, κραταιό καί μεγάλο, πού δέν μπορεῖ νά τό ὑπολογίσει κανείς μέ καμιά μονάδα μετρήσεως.

γ) Ἡ τρίτη εἰκόνα – σύγκριση εἶναι ἀπό τόν στίχο 12: «καθόσον ἀπέχουσιν ἀνατολαί ἀπό δυσμῶν, ἐμάκρυνεν ἀφ᾿ ἡμῶν τάς ἀνομίας ἡμῶν». Μᾶς λέει ὁ ἱερός Ψαλμωδός μέ τήν εἰκόνα αὐτή ὅτι, ὅσο τεράστια εἶναι ἡ ἀπόσταση ἀνάμεσα σέ ἀνατολή καί δύση, τόσο ἀπομάκρυνε ἀπό μᾶς τίς ἀνομίες μας, ὥστε νά εἴμαστε ἐντελῶς ἀπαλλαγμένοι ἀπ᾿ αὐτές. Τήν ἀπόσταση ἀπό τήν ἀνατολή τοῦ ἡλίου μέχρι νά φθάσει στή δύση του καί νά ξαναγυρίσει στό ἴδιο σημεῖο ἀπό τό ὁποῖο ἀρχίζει ἡ νέα ἀνατολή, μποροῦν νά τήν ὑπολογίσουν οἱ ἄνθρωποι μέ τά σύγχρονα μέσα πού διαθέτουν. Ἀλλά τό μέγα καί πλούσιο ἔλεος τοῦ Θεοῦ δέν μποροῦν νά τό ὑπολογίσουν μέ καμιά μονάδα μετρήσεως. Ἐάν μετανοοῦμε εἰλικρινά γιά τίς ἁμαρτίες μας, τόσο πολύ ἀπομακρύνει τίς ἀνομίες μας, ὥστε νά μή φαίνονται πλέον καί νά εἴμαστε τελείως ἀπαλλαγμένοι ἀπό αὐτές.

Ὁ ἐξαίρετος 102ος Ψαλμός ἔχει καί ἄλλες θαυμάσιες εἰκόνες – συγκρίσεις πού ὑμνοῦν τό μεγαλεῖο τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ, ἀλλά δέν ἔχουμε περιθώριο χρόνου ὅλες νά τίς ἀναπτύξουμε, γιά νά προλάβουμε νά ἐμβαθύνουμε καί στό δεύτερο Μέρος τοῦ ἄρθρου.

1. Ἔπειτα θά διαβάσουμε καί τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Τί μᾶς λέει; (Σκέψεις Μελῶν…) Μᾶς λέει ὅτι, ἐάν στούς χρόνους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι τόσο θαυμάσιες οἱ εἰκόνες καί τόσο ὑπέροχες οἱ συγκρίσεις πού ὑμνοῦν τό μεγαλεῖο τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ, πολύ περισσότερο λάμπει τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ στούς χρόνους τῆς Καινῆς Διαθήκης, πού προσφέρθηκε ἡ ὑπέρτατη θυσία τοῦ Γολγοθᾶ. Ὁ τίμιος Σταυρός τοῦ Κυρίου μας εἶναι θρόνος τῆς Χάριτος καί τοῦ ἐλέους. Σχολιάζει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων ὅτι «οὐ τοσοῦτον ἡμεῖς ἐξημάρτομεν, ὅσον ἐκεῖνος δικαίως ἐπράξατο» (Κατήχ. Γ΄). Ὁ ἱερός Χρυσόστομος σχολιάζει ὅτι ὅλες οἱ ἁμαρτίες ὅλων τῶν ἀνθρώπων ὅλων τῶν γενεῶν δέν εἶναι παρά μία μικρή σταγόνα νεροῦ, πού πέφτει στό ἄπειρο πέλαγος τοῦ θείου ἐλέους καί διαλύεται. Μπορεῖ νά συγκριθεῖ μία σταγόνα νεροῦ μέ τίς τεράστιες ποσότητες τῶν ὑδάτων πού βρίσκονται σ᾿ ἕναν ὠκεανό; Τόσο «ἄμετρον» εἶναι τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. «Πλείω ὧν ὀφείλομεν ὁ Χριστός ἀπέτισε (πολύ περισσότερα ἀπ᾿ ὅσα ὀφείλουμε πλήρωσε ὁ Χριστός)· τοσούτῳ δέ πλείῳ, ὅσῳ ἄμετρον πέλαγος πρός μικράν ὕδατος σταγόνα παραβαλλόμενον (καί τόσο περισσότερα πλήρωσε, ὅσο ἄν παραβληθεῖ ἕνας ἀπέραντος ὠκεανός μέ μιά μικρή σταγόνα νεροῦ)» (ὁμιλία ι΄ πρός Ρωμαίους). Ἄς φαίνεται ὅτι τό κακό καί ἡ ἁμαρτία κατέκλυσαν τά πάντα. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς ἐνισχύει λέγοντας: «οὗ δέ ἐπλεόνασεν ἡ ἁμαρτία, ὑπερεπερίσσευσεν ἡ χάρις» (Ρωμ. ε΄ 20). Ὅπου πληθύνθηκε ἡ ἁμαρτία, δόθηκε πολύ ἀφθονότερη ἡ Χάρις. Φαίνεται κι ἀπό τόν στίχο αὐτό ἡ ἀσύγκριτη ὑπεροχή τοῦ θείου ἐλέους.

2. Ἑπομένως τί μᾶς παρακινεῖ ὁ ἐπίλογος τοῦ ἄρθρου νά κάνουμε; (Σκέψεις Μελῶν…) Μᾶς λέει ποτέ νά μήν ἀπελπιζόμαστε ἀπό τίς ἁμαρτίες μας, ὅποιες κι ἄν εἶναι αὐτές κι ὅσο μεγάλες. Ἀλλά νά μετανοοῦμε εἰλικρινά, νά φθάνουμε στό Ἐξομολογητήρι, νά γονατίζουμε κάτω ἀπό τό πετραχήλι τοῦ Πνευματικοῦ καί νά λέμε τό «ἥμαρτον» καί νά ἀλλάζουμε ζωή.

«Προσερχώμεθα οὖν μετά παρρησίας τῷ θρόνῳ τῆς χάριτος…» (Ἑβρ. δ΄ 16). Νά μετανοοῦμε εἰλικρινά, νά ἐπιστρέφουμε στήν ἀγάπη τοῦ Πατέρα, νά λέμε τό «ἥμαρτον» καί νά παίρνουμε τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας καί τή λύτρωση πού ποθεῖ ἡ ψυχή μας. Καί στό ἑξῆς νά προσέχουμε νά ἀποφεύγουμε κάθε ἁμαρτία.

Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Εἶμαι Ὀρθόδοξος!», «Ὁ Σωτήρ», τεῦχ. 2305/15.3.24/σελ. 143-144.