22. Τά φαρμακερά φίδια καί τό χάλκινο φίδι (1-7/4)

Ὁδεύουμε πρός τήν τρίτη Κυριακή τῶν Νηστειῶν, πού ὀνομάζεται Κυρια­κή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως. Ἡ Ἐκκλησία μας στό μέσο τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς θά προβάλει τόν Τίμιο καί ζωοποιό Σταυρό, γιά νά τόν προσκυνήσουμε οἱ πιστοί Χριστιανοί καί νά πάρουμε δυνάμεις πολλές νά συνεχίσουμε «τόν καλόν ἀγῶνα τῆς πίστεως». Ἡ Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως εἶναι πολύ μεγάλη γιορτή, σάν τή Μεγάλη Παρασκευή καί σάν τήν ἑορτή τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου καί ζωοποιοῦ Σταυροῦ. Γιορ­τάζεται μέ μεγάλη ἐπισημότητα καί λιτάνευση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ: «Τόν Σταυρόν Σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα…»

Ἡ σταυρική θυσία τοῦ Κυρίου μας εἶναι κοσμοϊστορικό γεγονός. Προτυπώνεται καί στήν Παλαιά Διαθήκη μέ πάρα πολλούς τύπους καί προφητεῖες. Ὁ ἀείμνηστος Καθηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ ΑΠΘ Στέργιος Ν. Σάκκος στό βιβλίο του «Ὁ Σταυρός στήν Παλαιά Διαθήκη» ἀναφέρει σαράντα τύπους καί προφητεῖες τοῦ Σταυροῦ. Νά μνημονεύσουμε κι ἐμεῖς μερικούς: Στόν Παράδεισο ὑπῆρχε «τό ξύλον τῆς ζωῆς» (Γεν. β΄ 9· γ΄ 22-24). Τό «ξύλον τῆς ζωῆς» εἶναι ὁ πρῶτος μυστικός τύπος τοῦ Σταυροῦ. Ἐπίσης στόν Παράδεισο δόθηκε τό πρωτευαγγέλιο: «αὐτός σου τηρήσει κεφαλήν καί σύ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν» (Γεν. γ΄ 15). Στήν προτύπωση αὐτή προπυπώνεται ὅτι ὁ Ἐσταυρωμένος θά σπάσει τό κεφάλι τοῦ σατανᾶ, θά τόν συντρίψει τελείως. Ἐπίσης τύπος τοῦ Σταυροῦ εἶναι ἡ θυσία τοῦ Ἰσαάκ. Ὁ Πατριάρχης Ἀβραάμ μέ ἐντολή τοῦ Θεοῦ ἀνέβηκε στό βουνό νά τόν θυσιάσει. Ἡ θυσία τοῦ Ἰσαάκ ἀποτελεῖ προτύπωση τῆς σταυρικῆς θυσίας τοῦ Κυρίου μας. Ἐπίσης τύπος τοῦ Σταυροῦ εἶναι τό ξύλο τῆς Μερρᾶς, πού τά νερά της ἦταν πικρά. Ἀλλά μόλις ἔριξε ὁ Μωυσῆς στήν πηγή τό μυστηριῶδες ξύλο, πού προτυπώνει τόν Σταυρό, ἔγιναν ἀμέσως γλυκά. Ἐπίσης τύπος τοῦ Σταυροῦ εἶναι «ἡ ράβδος τοῦ Ἀαρών ἡ βλαστήσασα» (Ἀριθ. ιζ΄ 16-28), ἡ ὁποία μέσα σέ λίγες ὧρες πού ἔμεινε στή σκηνή τοῦ Μαρτυρίου πέταξε πράσινο βλαστάρι, ἄνθισε καί μερικά ἄνθη της κάρπισαν καρύδια. Τέλος, ἕνας ἀπό τούς πιό χαρακτηριστικούς τύπους τοῦ Σταυροῦ εἶναι «ὁ χάλκινος ὄφις ἐν τῇ ἐρήμῳ» (Ἀριθ. κα΄ 4-9), τόν ὁποῖο θά ἀναλύσουμε στό θέμα τοῦ Κύκλου πού θά κάνουμε σήμερα. Θά μελετήσουμε τό Ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα: Ἀρ. κα΄ 4-9 καί τό ἄρθρο: «Τά φαρμακερά φίδια καί τό χάλκινο φίδι», «Ὁ Σωτήρ», τεῦχ. 2303/15.2.24/σελ. 81-82, πού ἀναφέρονται σ᾿ αὐτή τήν προτύπωση.

1. Θά διαβάσουμε τό κείμενο καί τήν ἑρμηνεία τοῦ Ἁγιογραφικοῦ Ἀναγνώ­σματος: Ἀριθ. κα΄ 4-9, κι ἀμέσως κατόπιν θά διαβάσουμε τό πρῶτο Μέρος τοῦ ἄρθρου «Τά φαρμακερά φίδια καί τό χάλκινο φίδι», «Ὁ Σωτήρ», τεῦχ. 2303/15.2.24/σελ. 81-82, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «Στό ἑξῆς κάθε δαγκωμένος ἀπό φίδι Ἰσραηλίτης ἔστρεφε τό βλέμμα του πρός τό χάλκινο φίδι καί δέν πέθαινε, ἀλλά θεραπευόταν καί ζοῦσε» (Ἀριθ. κα΄ 8-9), καί θά ποῦμε στά Μέλη: Ἀκούσαμε στούς πρώτους στίχους τοῦ Ἁγιογραφικοῦ καί στήν πρώτη παράγραφο τοῦ ἄρθρου ὅτι οἱ Ἰσραηλίτες, ὅταν ἔφυγαν ἀπό τό ὄρος Ὤρ καί ἀκολούθησαν τόν δρόμο πού ὁδηγεῖ πρός τόν κόλπο Ἐλάν τῆς Ἐρυθρᾶς θάλασσας, γόγγυσαν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ καί τοῦ Μωυσῆ. Ἦταν δικαιολογημένος ὁ γογγυσμός τους; (Σκέψεις Μελῶν…) Ὄχι, δέν ἦταν δικαιολογημένος. Ναί μέν ἦταν κοπιαστική καί δύσκολη ἡ πορεία τους στήν ἔρημο, ἀλλά πρίν ἀπό λίγο ὁ ἅγιος Θεός τούς εἶχε χαρίσει περιφανή νίκη κατά τοῦ Ἀράδ, βασιλιᾶ τῶν Χαναναίων. Ἐπίσης τούς εἶχε χαρίσει ἄφθονο νερό ἀπό τόν βράχο. Κι ἀκόμη τούς ἔβρεχε κάθε πρωί «ἄρτον οὐράνιον», τό μάννα. Αὐτοί ὅμως, ἀντί νά εὐχαριστοῦν τόν ἅγιο Θεό γιά τίς εὐεργεσίες πού τούς χάριζε, ἔλεγαν στόν Μωυσῆ: «Γιατί μᾶς ἔβγαλες ἀπό τήν Αἴγυπτο; γιά νά μᾶς πεθάνεις σ᾿ αὐτήν ἐδῶ τήν ἔρημο; Ἐδῶ δέν ὑπάρχει οὔτε ψωμί οὔτε νερό»: «Οὐκ ἔστιν ἄρτος οὐδέ ὕδωρ». Βαρεθήκαμε πιά τό μάννα. Δέν εἶναι ψωμί αὐτό γεμάτο καί βαρύ πού νά πιάνει τόν ἄνθρωπο καί νά τόν χορταίνει. Εἶναι ἄρτος «διάκενος», ἐλαφρός. Δέν τούς ἄρεσε τό μάννα, πού ἦταν ἐκλεκτή τροφή καί εἶχε τή γεύση τηγανίτας μελωμένης. Ἤθελαν μαῦρο ψωμί ὁλικῆς ἀλέσεως! Κι ἐμεῖς τά ἴδια κάνουμε πολλές φορές. Ἀντί νά εὐγνωμονοῦμε τόν Θεό γιά ὅλες τίς εὐλογίες πού μᾶς χαρίζει, χάνουμε τήν ὑπομονή μας καί γογγύζουμε.

2. Ἡ συνέχεια τοῦ Ἁγιογραφικοῦ καί ἡ δεύτερη παράγραφος τοῦ ἄρθρου μᾶς λένε ὅτι γιά τήν ἀχαριστία αὐτή πού ἔδειξαν οἱ Ἰσραηλίτες στήν ἔρημο Ἐδώμ, ἐπέτρεψε ὁ ἅγιος Θεός παιδαγωγική τιμωρία. Τούς ἔστειλε φαρμακερά φίδια, τά ὁποῖα τούς δάγκωναν καί πέθαναν πάρα πολλοί Ἰσραηλίτες. Τί ἔκαναν οἱ ὑπόλοιποι, ὅταν γέμισε τό στρατόπεδό τους μέ φαρμακερά φίδια; (Σκέψεις Μελῶν…)  Οἱ ὑπόλοιποι πῆγαν πανικόβλητοι στόν Μωυσῆ καί τοῦ εἶπαν: «Κάναμε μεγάλο ἁμάρτημα, διότι καταφερθήκαμε ἐναντίον τοῦ Θεοῦ καί ἐναντίον σου. Μετανοοῦμε γι᾿ αὐτό πού κάναμε. Παρακάλεσε τόν Θεό νά διώξει τά φαρμακερά φίδια, διότι ἐμεῖς δέν ἔχουμε πρόσωπο νά Τόν παρακαλέσουμε» (Ἀριθ. κα΄ 7). Ὁ Μωυσῆς τότε παρακάλεσε τόν Θεό νά τούς σώσει ἀπό τά φαρμακερά φίδια. Καί ὁ Θεός τοῦ ἀπάντησε: «Νά φτιάξεις ἕνα χάλκινο φίδι καί νά τό κρεμάσεις σέ ἕνα μακρύ καί ψηλό ξύλινο στύλο, γιά νά φαίνεται ἀπό ὅλα τά μέρη τοῦ στρατοπέδου. Κι ὅποιος Ἰσραηλίτης δαγκώνεται ἀπό φαρμακερό φίδι, νά ἀτενίζει μέ πίστη καί μετάνοια τό χάλκινο φίδι καί θά σώζεται». Πράγματι· ὁ Μωυσῆς ἔφτιαξε χάλκινο φίδι, τό κρέμασε σέ ὁριζόντιο δοκάρι καί στό ἑξῆς ὅποιος Ἰσραηλίτης δαγκωμένος ἀπό φίδι ἔστρεφε τό βλέμμα του στό χάλκινο φίδι, δέν πέθαινε, ἀλλά θεραπευόταν καί ζοῦσε (Ἀριθ. κα΄ 8-9).

Τό δίδαγμα πού βγαίνει ἀπό τή διήγηση μέ τά φαρμακερά φίδια εἶναι ὅτι ἡ ἁμαρτία εἶναι δηλητήριο θανατηφόρο, ὅπως τό δηλητήριο τῶν φαρμακερῶν φιδιῶν. Κάθε φορά πού ἁμαρτάνουμε, χύνεται μέσα στά βάθη μας τό φοβερότερο καί τό περισσότερο θανατηφόρο δηλητήριο  ἀπ᾿ ὅλα ὅσα ὑπάρχουν καί μπορεῖ νά φαντασθεῖ κανείς. Μᾶς φαίνεται γλυκιά ἡ ἁμαρτία. Παρουσιάζεται στά μάτια μας γοητευτική, ἀλλά πίσω ἀπό τή γοητευτική ἕλξη της κρύβεται τό πιό δραστικό φαρμάκι τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος. Εἶναι φαρμάκι πού δέν θανατώνει μόνο τήν ψυχή, ἀλλά ὑποσκάπτει καί τήν ὑγεία τοῦ σωματικοῦ ὀργανισμοῦ. Φαρμάκι πού δέν φέρνει μόνο θάνατο ψυχικό καί πνευματικό, ἀλλά καί θάνατο σωματικό. Ἀπό τό θανατηφόρο δηλητήριο τῆς ἁμαρτίας μόνο τό Αἷμα τῆς σταυρικῆς θυσίας τοῦ Κυρίου μας μπορεῖ νά μᾶς θεραπεύσει: «Αἵματι Θεοῦ ὁ ἰός τοῦ ὄφεως ἀποπλύνεται»  (Δοξαστικό Ἑσπερινοῦ Ἑορτῆς Ὑψώσεως Τιμίου Σταυροῦ), ὅπως θά δοῦμε ἀναλυτικότερα στό δεύτερο Μέρος τοῦ θέματος.

1. Ἔπειτα θά διαβάσουμε τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ποῦμε στά Μέλη: Πῶς ὁ Κύριος ἑρμηνεύει τήν ἐξαίρετη αὐτή προτύπωση στόν διάλογο πού εἶχε μέ τόν Νικόδημο; (Σκέψεις Μελῶν…) Λέει ὅτι, ὅπως κάποτε ὁ Μωυσῆς στήν ἔρημο κρέμασε ψηλά τό χάλκινο φίδι γιά νά σώζονται μέ αὐτό οἱ Ἰσραηλίτες ἀπό τά θανατηφόρα δαγκώματα τῶν φιδιῶν, ἔτσι θά κρεμασθεῖ ψηλά πάνω στόν Σταυρό ὁ «υἱός τοῦ ἀνθρώπου», γιά νά μή χαθεῖ στόν αἰώνιο θάνατο κανένας ἀπ’ ὅσους πιστεύουν σ᾿ Αὐτόν, ἀλλά νά ἔχει ζωή αἰώνια.

2. Τί συμβολισμούς βλέπουν οἱ ἱεροί Ἑρμηνευτές στή σπουδαία αὐτή προτύπωση; (Σκέψεις Μελῶν…)

α) Τά φαρμακερά φίδια τά ὁποῖα μέ τά δαγκώματά τους θανάτωναν τούς Ἰσραηλίτες, συμβολίζουν τόν διάβολο καί τούς δαίμονες. Στό ἱερό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως ρητῶς ὀνομάζεται ὁ διάβολος ὄφις: «ὁ ὄφις ὁ μέγας ὁ ἀρχαῖος, ὁ καλούμενος Διάβολος καί ὁ Σατανᾶς, ὁ πλανῶν τήν οἰκουμένην ὅλην» (Ἀποκ. ιβ΄ 9). Ἀλλά καί στόν Παράδεισο ὡς φίδι ὁ Πονηρός παρακίνησε τήν Εὔα νά παραβεῖ τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. β) Τό δηλητήριο τῶν φιδιῶν συμβολίζει τήν ἁμαρτία. Εἶναι ἰός (=δηλητήριο) φιδιοῦ, τοῦ διαβόλου. γ) Ὁ μακρύς ξύλινος στύλος, πάνω στόν ὁποῖο στήριξε ὁ Μωυσῆς τό χάλκινο φίδι, συμβολίζει τόν πανσεβάσμιο Σταυρό τοῦ Κυρίου μας. δ) Τό χάλκινο φίδι πού ὑψώθηκε στόν στύλο προτυπώνει τόν Ἐσταυρωμένο. ε) Ὅπως τό χάλκινο φίδι δέν εἶναι πραγματικό φίδι, ἀλλά ὁμοίωμα φιδιοῦ, ἔτσι καί ὁ Χριστός δέν ἦταν πραγματικό φίδι τῆς ἁμαρτίας, ἀλλά μόνο ὁμοίωμα φιδιοῦ. ς) Τό χάλκινο φίδι δέν ἔχει τό δηλητήριο πού ἔχουν τά φίδια. Ἔτσι καί ὁ Ἐσταυρωμένος εἶχε μέν σῶμα ἀνθρώπινο, ἀλλά ἦταν ἀπολύτως ἀναμάρτητος. Αὐτός ὁ ἀπολύτως ἀναμάρτητος Κύριος πῆρε ἐπάνω Του τίς ἁμαρτίες ὅλου τοῦ κόσμου καί ἔγινε γιά χάρη μας κατάρα, ὅπως γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στή Β΄ πρός Κορινθίους ἐπιστολή του (ε΄ 21) καί στήν πρός Γαλάτας ἐπιστολή του (γ΄ 13). ζ) Οἱ Ἰσραηλίτες πού ἀτένιζαν τό χάλκινο φίδι, διέφευγαν «τόν πρόσκαιρον θάνατον». Ἐνῶ ὅσοι πιστεύουν στόν Χριστό, διαφεύγουν «τόν αἰώνιον θάνατον»! Οἱ Ἰσραηλίτες πού ἀτένιζαν τό χάλκινο φίδι, δέν πέθαιναν, ἀλλά ζοῦσαν. Ἀργότερα ὅμως πέθαναν κι αὐτοί. Ἐνῶ ὅσοι πιστεύουν στόν Χριστό, δέν χάνονται, ἀλλ᾿ ἔχουν «ζωήν αἰώνιον», ὅπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος!

Νά εὐγνωμονοῦμε τόν ἐσταυρωμένο Κύριό μας, τόν Λυτρωτή καί Σωτήρα μας, πού μᾶς σώζει μέ τήν ὑπέρτατη θυσία Του ἀπό τήν ἁμαρτία καί τόν αἰώνιο θάνατο! Νά Τόν εὐχαριστοῦμε μέσ᾿ ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς μας. Νά Τόν ἀγαποῦμε μ᾿ ὅλη τή θέρμη τῆς ψυχῆς μας! Νά ἀσπαζόμαστε μέ εὐλάβεια τόν πανσεβάσμιο Σταυρό Του, νά μαθητεύουμε στό ἑκούσιο Πάθος Του καί νά παίρνουμε μεγάλες ἀποφάσεις· νά εἶναι ἡ ζωή μας ὅπως Ἐκεῖνος θέλει· ζωή ἀφοσιώσεως καί ἀγάπης πρός Αὐτόν πού τόσο πολύ μᾶς ἀγάπησε!

Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἁγιολογικό, γιά τόν ἅγιο Ἀμφιλόχιο Πάτμου. Ἄρθρο: «Ἀπό τό Συναξάρι τοῦ Ἁγίου Ἀμφιλοχίου» (βλ. Ἡμερολόγιο τσέπης 2024 τῆς «ΓΕΧΑ»).