Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 7 Ἀπριλίου 2024, Γ΄ Νηστειῶν (Τῆς Σταυροπροσκυνήσεως) (Ἑβρ. δ΄ 14 – ε΄ 6)
Ἀδελφοί, ἔχοντες ἀρχιερέα μέγαν διεληλυθότα τοὺς οὐρανούς, Ἰησοῦν τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ, κρατῶμεν τῆς ὁμολογίας. οὐ γὰρ ἔχομεν ἀρχιερέα μὴ δυνάμενον συμπαθῆσαι ταῖς ἀσθενείαις ἡμῶν, πεπειρασμένον δὲ κατὰ πάντα καθ᾿ ὁμοιότητα χωρὶς ἁμαρτίας. προσερχώμεθα οὖν μετὰ παρρησίας τῷ θρόνῳ τῆς χάριτος, ἵνα λάβωμεν ἔλεον καὶ χάριν εὕρωμεν εἰς εὔκαιρον βοήθειαν. Πᾶς γὰρ ἀρχιερεὺς ἐξ ἀνθρώπων λαμβανόμενος ὑπὲρ ἀνθρώπων καθίσταται τὰ πρὸς τὸν Θεόν, ἵνα προσφέρῃ δῶρά τε καὶ θυσίας ὑπὲρ ἁμαρτιῶν, μετριοπαθεῖν δυνάμενος τοῖς ἀγνοοῦσι καὶ πλανωμένοις, ἐπεὶ καὶ αὐτὸς περίκειται ἀσθένειαν· καὶ διὰ ταύτην ὀφείλει, καθὼς περὶ τοῦ λαοῦ, οὕτω καὶ περὶ ἑαυτοῦ προσφέρειν ὑπὲρ ἁμαρτιῶν. καὶ οὐχ ἑαυτῷ τις λαμβάνει τὴν τιμήν, ἀλλὰ καλούμενος ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, καθάπερ καὶ Ἀαρών. οὕτω καὶ ὁ Χριστὸς οὐχ ἑαυτὸν ἐδόξασε γενηθῆναι ἀρχιερέα, ἀλλ᾿ ὁ λαλήσας πρὸς αὐτόν· υἱός μου εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε· καθὼς καὶ ἐν ἑτέρῳ λέγει· σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ.
ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΗΣ ΠΡΟΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
«Σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ»
Κυριακὴ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως σήμερα καὶ ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία προβάλλει ἐνώπιόν μας τὸν Σταυρὸ τοῦ Κυρίου μας, τὸ ἱερὸ σύμβολο τῆς θυσίας τοῦ Θεανθρώπου. Στὸ πνεῦμα τῆς ἡμέρας εἶναι καὶ τὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα τῆς θείας Λειτουργίας, ἀπὸ τὴν πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολή, ἡ ὁποία ἀποδεικνύει ὅτι στὸ πρόσωπο τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ ἑρμηνεύεται ὅλη ἡ Παλαιὰ Διαθήκη. Στὸ τέλος τῆς περικοπῆς ὁ θεῖος Ἀπόστολος ἀναφέρει μιὰ θαυμαστὴ προτύπωση τοῦ Κυρίου. Μᾶς λέει δηλαδὴ ὅτι ὁ Κύριος εἶναι Ἀρχιερέας αἰώνιος «κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ». Ποιός ἦταν, ἀλήθεια, ὁ Μελχισεδὲκ καὶ γιατί προεικονίζει τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό;
1. Τὸ μυστήριο τοῦ Μελχισεδὲκ
Ὁ Μελχισεδὲκ εἶναι μυστηριῶδες πρόσωπο. Βαθὺ μυστήριο καλύπτει τὸ πέρασμά του. Γνωρίζουμε μόνο ὅτι ἦταν «ἱερεὺς τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου» (Γεν. ιδ΄ 17), βασιλιὰς τῆς πόλεως Σαλήμ, δηλαδὴ τῆς Ἱερουσαλήμ, κι ὅτι τὸ ὄνομά του ἑρμηνεύεται ὡς βασιλιὰς δικαιοσύνης καὶ βασιλιὰς εἰρήνης. Παρουσιάζεται ξαφνικά, μία καὶ μοναδικὴ φορά, τότε ποὺ βγῆκε νὰ προϋπαντήσει τὸν Πατριάρχη Ἀβραάμ, ὅταν ἐκεῖνος ἐπέστρεφε νικητὴς ἀπὸ τὸν πόλεμο γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τοῦ ἀνεψιοῦ του Λώτ. Ὁ Μελχισεδὲκ τότε πρόσφερε στὸν Ἀβραὰμ «ἄρτους καὶ οἶνον», ὡς τύπο θυσίας, καὶ τὸν εὐλόγησε. Μάλιστα ἦταν τόσο σημαντικὸ πρόσωπο, ὥστε ὁ Ἀβραὰμ γιὰ νὰ τὸν τιμήσει, τοῦ πρόσφερε τὸ ἕνα δέκατο ἀπὸ τὰ πιὸ ἐκλεκτὰ λάφυρά του, γεγονὸς ποὺ δείχνει ὅτι ὁ Μελχισεδὲκ ὡς ἱερέας ἦταν πολὺ ἀνώτερος ἀπὸ τὸν Ἀβραὰμ καὶ τοὺς μετέπειτα ἱερεῖς τοῦ Μωσαϊκοῦ νόμου, οἱ ὁποῖοι ἦταν ἀπόγονοι τοῦ Ἀβραάμ.
Στὸ σημεῖο αὐτὸ τὸ ἱερὸ κείμενο τῆς Γενέσεως σταματᾶ τὴ διήγηση γιὰ τὸν Μελχισεδέκ. Ἀποσιωπᾶ νὰ μᾶς δώσει ἄλλες πληροφορίες γιὰ ἐκεῖνον, καὶ ὄχι τυχαῖα. Δὲν κάνει λόγο γιὰ τοὺς προγόνους του. Δὲν γνωρίζουμε οὔτε ἂν εἶχε ἀπογόνους. Δὲν ὑπάρχει καμία ἀναφορὰ στὴ γέννησή του, οὔτε στὸν θάνατό του. Καὶ ἐνῶ ἡ Ἁγία Γραφὴ μᾶς καθιστᾶ πάντοτε γνωστὴ τὴν καταγωγὴ καὶ τὴ γενεαλογία τῶν σημαντικῶν προσώπων, μνημονεύει μάλιστα καὶ τὸν θάνατό τους, ἐδῶ ἀποσιωπᾶ καὶ τὴν καταγωγὴ καὶ τὸν θάνατο τοῦ Μελχισεδέκ. Φαίνεται σὰν νὰ μὴν ἔχει πατέρα, οὔτε μητέρα, οὔτε γενεαλογία: «ἀπάτωρ, ἀμήτωρ, ἀγενεαλόγητος, μήτε ἀρχὴν ἡμερῶν μήτε ζωῆς τέλος ἔχων… μένει ἱερεὺς εἰς τὸ διηνεκές» (Ἑβρ. ζ΄ 3). Σὰν νὰ μὴν ἔχει ἀρχὴ ἡμερῶν, οὔτε τέλος ζωῆς, μένει δὲ διαρκῶς ἱερέας.
Τί σημαίνουν ὅμως ὅλα αὐτὰ τὰ δυσερμήνευτα στοιχεῖα καὶ τί σχέση ἔχουν μὲ τὸ πρόσωπο τοῦ Κυρίου;
2. Ὁ αἰώνιος Ἀρχιερέας
Ὁ Μελχισεδέκ, ὅπως ἀναφέραμε, προτυπώνει θαυμάσια τὸ πρόσωπο τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἶναι «ἀφωμοιωμένος τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦ», ὅπως ἀναφέρεται στὸ πιὸ πάνω σημεῖο τῆς πρὸς Ἑβραίους Ἐπιστολῆς· δηλαδή, ὅμοιος μὲ τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ. Ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς Βασιλιὰς τῆς δικαιοσύνης καὶ τῆς εἰρήνης. «Τῆς εἰρήνης αὐτοῦ οὐκ ἔστιν ὅριον» (Ἡσ. θ΄ 7), ἀναφωνεῖ ὁ προφήτης Ἡσαΐας. Ἐπιπλέον δὲ ὁ Κύριος ὡς Θεάνθρωπος εἶναι «ἀπάτωρ ἐκ μητρός», κατὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση του, ἀφοῦ γεννήθηκε ἀπὸ τὴν Παρθένο Μαρία. Εἶναι καὶ «ἀμήτωρ ἐκ πατρός», κατὰ τὴ θεία φύση του, καθὼς ὡς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ γεννήθηκε μόνο ἀπὸ τὸν Πατέρα. Δὲν ἔχει ἀρχὴ ἡμερῶν, οὔτε τέλος ζωῆς. Εἶναι «ἀγενεαλόγητος», διότι εἶναι Θεὸς ἄναρχος καὶ «μένει ἱερεὺς εἰς τὸ διηνεκές», καθὼς εἶναι Θεὸς ἀΐδιος, παντοτινός· Ἀρχιερέας αἰώνιος.
Εἶναι μάλιστα ἀσυγκρίτως ἀνώτερος ἀπὸ τοὺς ἀρχιερεῖς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Εἶναι Ἀρχιερέας «κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ». «Οὐ κατὰ τὴν Ἀαρών, τοῦ ἐν μόσχοις καὶ ἄρνασι λατρεύοντος· ἀλλὰ ἄρτῳ καὶ οἴνῳ τὴν τῶν προσκομιζόντων προσφορὰν εἰς τὸ διηνεκὲς προσάγων» (PG 56, 262), ἐπισημαίνει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ὁ Κύριος δὲν θυσίασε ταύρους καὶ τράγους, ὅπως οἱ ἀρχιερεῖς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀλλὰ πρόσφερε τὴ μία ἀπολυτρωτικὴ θυσία γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Παρέδωσε τὸν ἴδιο τὸν Ἑαυτό του σὲ θάνατο σταυρικό. Ἔχυσε τὸ ἀτίμητο Αἷμα του ἐπάνω στὸ τιμωρητικὸ ξύλο τοῦ Σταυροῦ. Μάλιστα, πρὶν προσφέρει τὴ θυσία αὐτή, παρέδωσε στοὺς Μαθητές του καὶ σὲ ὅλη τὴν Ἐκκλησία τὸ Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Ἐκτείνεται ἀπὸ τότε ἡ θυσία τοῦ Γολγοθᾶ στοὺς αἰῶνες, ὑπὸ τὰ εἴδη τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου, ὅπως προεικονίσθηκαν ἀπὸ τὸν Μελχισεδέκ.
Καθὼς σπεύδουμε σήμερα στοὺς ἱεροὺς ναούς μας νὰ προσκυνήσουμε τὸν Τίμιο Σταυρὸ τοῦ Κυρίου μας, ἐπάνω στὸν Ὁποῖο πρόσφερε τὴν ἀπολυτρωτικὴ θυσία του, ἂς ἀποθέσουμε ἐνώπιόν Του τὸ βάρος τῶν ἁμαρτιῶν μας μὲ τὴν εἰλικρινὴ μετάνοια. Ἂς σπεύσουμε μάλιστα γι’ αὐτὸ στὴν ἱερὰ Ἐξομολόγηση. Τότε θὰ λάβουμε ἀπὸ Ἐκεῖνον, ἀπὸ τὸν αἰώνιο ἀρχιερέα Χριστό, τὸν καθαγιασμένο Ἄρτο καὶ Οἶνο, τὸ Ἄχραντο Σῶμα καὶ τὸ Τίμιο Αἷμα του, «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον».
