23. Ἡ ἄρνηση τοῦ Πέτρου ἄς μᾶς κρατεῖ σέ ταπείνωση καί ἐγρήγορση

Μεταφορτώσεις

Θέμα για τους κυκλάρχες

 

Φθάσαμε, σύν Θεῷ καί ἐφέτος στά πρόθυρα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Ἑβδομάδος τοῦ λειτουργικοῦ ἔτους. Ἡ ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ θά μᾶς ἀξιώσει μέ τίς κατανυκτικές καί συγκινητικές ἱερές Ἀκολουθίες τῶν ἁγίων αὐτῶν ἡμερῶν νά ζήσουμε νοερά τά μεγάλα ἐκεῖνα γεγονότα τῶν τελευταίων ἐπί γῆς ἡμερῶν τοῦ Θεανθρώπου· νά ἐμπνευσθοῦμε καί νά διδαχθοῦμε ἀπό αὐτά καί νά ἀναθερμάνουμε τήν εὐγνωμοσύνη καί τήν ἀγάπη μας πρός τόν Σωτήρα καί Λυτρωτή μας. Ὡς προετοιμασία γιά τήν καλή βίωση τῶν γεγονότων αὐτῶν θά στρέψουμε αὐτή τή συμμελέτη μας σέ ἕνα ἀπό αὐτά, κατεξοχήν διδακτικό γιά ὅλους μας.

Μελέτη περικοπῆς: Μάρκ. ιδ΄ 66-72.

1. Τό θλιβερό περιστατικό τῆς ἀρνήσεως τοῦ Πέτρου τό ἀναφέρουν ὅλοι οἱ ἱεροί Εὐαγγελιστές. Ὁ ἅγιος Μᾶρκος ὅμως τό το­νίζει περισσότερο, μολονότι εἶναι μικρότερο ἀπό ὅλα τά ἄλλα τό Εὐαγγέλιό του. Γιατί ἄραγε; Διότι, ὅπως ἀναφέρουν οἱ Ἑρμηνευτές, ἔγραψε τό Εὐαγγέλιό του ἐπί τῇ βάσει τῶν ὅσων τοῦ ἔλεγε ὁ ἀπόστολος Πέτρος. Θεωρεῖται ὡς «ἑρμηνευτής Πέτρου» καί γράφει τά ἀπομνημονεύματα τοῦ μεγάλου Ἀποστόλου. Ὁ ἴδιος λοιπόν ὁ ἀπόστολος Πέτρος τόνισε μέ ἰδιαίτερα καί μελανά χρώματα τήν πτώση του, γιά νά παρουσιασθεῖ, ὅπως ἔπρεπε, μέ ὅλη τή βαρύτητά της ἡ ἄρνηση καί νά τονισθεῖ ἡ ἐνοχή του γι’ αὐτήν.

Ἄς προσέξουμε καλύτερα τό γεγονός. Ποιός ἦταν ὁ ἀρνητής; Ἕνας ἀπό τούς πλέον στενούς Μαθητές τοῦ Κυρίου. Αὐτός πού παραβρέθηκε σέ ὅλα τά θαύματά Του. Αὐτός πού τιμήθηκε ἰδιαιτέρως ἀπό τόν Θεό, ὅταν ἀξιώθηκε νά περπατήσει καί ὁ ἴδιος ἐπάνω στά κύματα τῆς θάλασσας τῆς Τιβεριάδος. Αὐτός πού μόλις πρό ὀλίγου βεβαίωσε τόν Κύριο ὅτι ἦταν ἕτοιμος νά πεθάνει γιά χάρη Του. Αὐτός πού ἔλαβε μέρος μέ συγκίνηση στό Μυστικό Δεῖπνο. Αὐτός πού ἔσυρε ἀτρόμητος τή μάχαιρά του καί ἔκοψε τό αὐτί τοῦ δούλου τοῦ ἀρχιερέα Μάλχου κατά τή νύχτα τῆς συλλήψεως τοῦ Κυρίου στόν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ.

Προκαλεῖ πράγματι ἐντύπωση ἡ πτώση αὐτή τοῦ Μαθητῆ. Φαίνεται ἀνεξήγητη. Ἀρνεῖται τόν Κύριο ὄχι μία ἀλλά τρεῖς φορές καί μάλιστα μέ ὅρκο καί κατάρες εἰς βάρος του, γιά νά ἐπιβεβαιώσει ὅσους ἄκουγαν τήν ἄρνησή του ὅτι ἔλεγε τήν ἀλήθεια. Τόν ἀρνεῖται μάλιστα ἐνώπιον μιᾶς παιδίσκης, ἐνώπιον τῶν ὑπηρετῶν. Δέν φαίνεται νά εἶχαν ἀπειλήσει τή ζωή του οἱ ὑπηρέτες. Καί ὅμως τόν ἀρνήθηκε τρεῖς φορές. «Ὤ καινῶν καί παραδόξων πραγμάτων!», ἀναφωνεῖ μέ ἔκπληξη ἐμπρός στήν πτώση τοῦ Μαθητῆ ὁ ἱερός Χρυσόστομος (ΕΠΕ 12, 274).

Εἶχε συνείδηση τῆς πράξεώς του αὐτῆς ὁ Πέτρος; Ὁπωσδήποτε ναί! Δέν ἔγινε μία φορά. Χρησιμοποίησε τό ψεῦδος στήν ἀρχή, ἔπειτα δέ καί ὅρκους καί κατάρες. Ἴσως νόμισε ὅτι μέ τά ψεύδη καί τίς κατάρες θά διέλυε τίς ὑποψίες τῶν ὑπηρετῶν τοῦ ἀρχιερέα καί δέν θά ἐμποδιζόταν νά παραμείνει ἐκεῖ «ἰδεῖν τό τέλος», ὅπως ἀναφέρει ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος (κς΄ 58). Ἤθελε νά δεῖ τήν ἔκβαση τῆς ὅλης ὑποθέσεως, ἀσφαλῶς μέ τή διάθεση νά βοηθήσει τόν Κύριο, ἐάν χρειαζόταν. Χρησιμοποίησε ὅμως τό ψεῦδος καί τόν ἔδεσε ὁ πανοῦργος πατέρας τοῦ ψεύδους σατανᾶς. Τόν ζάλισε.

Στό πολύ διδακτικό καί οἰκοδομητικό ἐπίκαιρο βιβλίο του «Τά Πάθη τά σεπτά» ὁ ἀείμνηστος π. Γεώργιος Δημόπουλος γράφει σχετικά: «Μέ τό πρῶτον ψεῦδος καί μέ τήν πρώτην ἄρνησιν ἔγινεν ἡ πρώτη πτῶσις. Ἀφοῦ αὐτή ἐπραγματοποιήθη, αἱ ἄλλαι ἔγιναν εὔκολοι. Ἐνόμισεν ὅτι ἕνα ἀκόμη ψεῦδος θά ἔθετε τέρμα εἰς τό ζήτημα καί αἱ ἐνοχλητικαί ἐρωτήσεις θά ἐσταματοῦσαν. Καί προχωρεῖ εἰς τήν δευτέραν πτῶσιν. Εἶπαν καί ἔχουν δίκαιον, ὅτι ἡ ἁμαρτία, ἤ μᾶλλον αἱ πτώσεις εἰς τήν ἁμαρτίαν ὁμοιάζουν μέ τήν πέτραν πού κυλᾷ ἀπό ὑψηλόν μέρος. Ὅταν εἶναι στερεωμένη εἰς τόν τόπον της, εἶναι ἀκίνητος. Ὅταν ὅμως κυλίσῃ, δέν σταματᾶ πουθενά, παρά μόνον ὅταν φθάσῃ εἰς μέρος ἐπίπεδον καί βαθύ. Καί μάλιστα κάθε στροφή της πρός τά κάτω τῆς δίδει μεγαλυτέραν ταχύτητα καθόδου. Τό ἴδιον συμβαίνει καί μέ τήν ἁμαρτίαν. Ὅταν ὁ πιστός δέν ἀνοίγῃ σχέσεις μαζί της, εἶναι ἀσφαλής. Ὅταν ὅμως κάμῃ τήν πρώτην ὑποχώρησιν καί ὑποστῇ τήν πρώτην πτῶσιν, τότε ἔρχονται διαδοχικῶς αἱ ἄλλαι καί δέν σταματᾷ πουθενά» (ἔκδ. 4η, 1980, σελ. 162-163). Εἶχε καταντήσει ἕρμαιο τοῦ σατανᾶ ὁ Πέτρος, ἔστω καί ἄν νόμιζε ὅτι μέ τά ψεύδη του θά μποροῦσε νά σταθεῖ κοντά στόν Διδάσκαλό Του στίς δύσκολές Του ἐκεῖνες ὧρες.

2. Γιατί ὅμως ἔφθασε σ’ αὐτό τό σημεῖο ὁ Πρωτοκορυφαῖος; Πῶς ἐξηγεῖται ἡ ἄρνησή του; Ὑπάρχει σχετική προϊστορία. Τή θυμάστε; Τόν προειδοποίησε ὁ Κύριος ὅτι ἐπρόκειτο νά τόν πειράξει ὁ σατανᾶς. Κατά τήν ἡμέρα τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου, ἀφοῦ μίλησε ὁ Κύριος γιά τόν προδότη μαθητῆ, προεῖπε ἔμμεσα καί τήν πτώση τοῦ Πέτρου: «Σίμων Σίμων, ἰδού ὁ σατανᾶς ἐξῃτήσατο ὑμᾶς τοῦ συνιάσαι ὡς τόν σῖτον. ἐγώ δέ ἐδεήθην περί σοῦ ἵνα μή ἐκλίπῃ ἡ πίστις σου. καί σύ ποτε ἐπιστρέψας στήριξον τούς ἀδελφούς σου. ὁ δέ εἶπεν αὐτῷ: Κύριε, μετά σοῦ ἕτοιμός εἰμι καί εἰς φυλακήν καί εἰς θάνατον πορεύεσθαι, ὁ δέ εἶπε· λέγω σοι Πέτρε, οὐ φωνήσει σήμερον ἀλέκτωρ πρίν ἤ τρίς ἀπαρνήσῃ μή εἰδέναι με» (Λουκ. κβ΄ 31-34). Ὁ ἅγιος Μᾶρκος ἀναφέρει ὡς ἑξῆς τήν προϊστορία τῆς ἀρνήσεως: «Καί λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς ὅτι πάντες σκανδαλισθήσεσθε ἐν ἐμοί ἐν τῇ νυκτί ταύτῃ. ὅτι γέγραπται, πατάξω τόν ποιμένα καί διασκορπισθήσονται τά πρόβατα… ὁ δέ Πέτρος ἔφη αὐτῷ· καί εἰ πάντες σκανδαλισθήσονται, ἀλλ’ οὐκ ἐγώ. καί λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς. ἀμήν λέγω σοι ὅτι σύ σήμερον ἐν τῇ νυκτί ταύτῃ πρίν ἤ δίς ἀλέκτορα φωνῆσαι τρίς ἀπαρνήσῃ με. ὁ δέ Πέτρος ἐκ περισσοῦ ἔλεγε μᾶλλον· ἐάν με δέῃ συναποθανεῖν σοι, οὐ μή σε ἀπαρνήσομαι…» (Μάρκ. ιδ΄ 27-31).

Διακρίνετε στά ἱερά αὐτά Κείμενα τή βασική αἰτία τῆς πτώσεως καί ἀρνήσεως τοῦ Πέτρου; Περικλείεται στή φράση του «καί εἰ πάντες σκανδαλισθήσονται, ἀλλ’ οὐκ ἐγώ». Αὐτό τό ἐγώ, ἡ αὐτοπεποίθησή του τόν ὁδήγησε στήν ἄρνηση. Εἶχε «τήν ἰδέαν ὅτι εἶναι ἀσφαλής καί ἀήττητος ἀπό τούς πειρασμούς καί ἐλεύθερος ἀπό τῆς διαφθορᾶς, εἰς τά ὁποῖα πάντες οἱ ἄλλοι ὑπόκεινται» (Π. Ν. Τρεμπέλας). Χαρακτηριστικά ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς «Κλίμακος» γράφει: «Ὅπου πτῶμα (=πτώση) κατέλαβεν, ἐκεῖ ὑπερηφάνεια προεσκήνωσε· μήνυμα γάρ τοῦ προτέρου τό δεύτερον» (Λόγ. ΚΒ΄ § ε΄).
Ἡ αὐτοπεποίθησή του μάλιστα αὐτή, ἔστω καί ἄν ἦταν ἁγνά τά ἐλατήριά του, τόν ὁδήγησε καί στό νά μήν παραδεχθεῖ τήν πρόρρηση καί προφητεία τοῦ Κυρίου γι’ αὐτόν. «Τί φῄς (=λές), ὦ Πέτρε»; ἐρω­τᾶ μέ ἔκπληξη ὁ ἱερός Χρυσόστομος. «Ὁ προφήτης εἶπεν, ὅτι σκορπισθήσεται τά πρόβατα. ὁ Χριστός ἐβεβαίωσε τό εἰρημένον· καί σύ λέγεις οὐχί;» (ΕΠΕ 12, 202).

Ἐπῆρε λοιπόν τή χάρι Του προσωρινά καί παιδαγωγικά ἀπό τόν Μαθητή Του ὁ Κύριος, τόν ἄφησε γιά λίγο στή μανία τοῦ διαβόλου, γιά νά καταλάβει τήν ἀσθένειά του καί νά μάθουν καί αὐτός καί οἱ συμμαθητές του νά ἐμπιστεύονται ὄχι στίς δυνάμεις τους, ἀλλά στή δύναμη καί συμμαχία καί βοήθεια τοῦ Κυρίου. Θά ἔβλεπαν ἐπάνω στά πράγματα πόσο ἀληθινός ἦταν καί ὁ ἄλλος σχετικός λόγος τοῦ Διδασκάλου τους: «Χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰω. ιε΄ 5).

Ἡ πτώση ὅμως καί ἡ ἄρνηση τοῦ Πέτρου ἐξηγεῖται καί ἀπό κάτι ἄλλο, τό ὁποῖο φαίνεται ἀπό τό Κείμενο πού μελετᾶμε. Ποιό εἶναι αὐτό; Τό ὅτι ἀναμείχθηκε μέ τούς ὑπηρέτες, τά ὄργανα αὐτά τοῦ ἀρχιερέα. Πάλι ὁ π. Γεώργιος Δημόπουλος γράφει στό προαναφερθέν σύγγραμμά του: «Ἀναμειγνύεται μέ τούς ὑπηρέτας καί ἀναστρέφεται μαζί τους καί δίδει τήν ἐντύπωσιν ὅτι εἶναι ἕνας ἐξ αὐτῶν. Αὐτό βέβαια ἀσφαλίζει τόν μαθητήν καί τοῦ δίδει κάποιαν ἄνεσιν. Ἀλλά ποῖος εἶπεν, ὅτι μία τοιαύτη ἀναστροφή μέ στοιχεῖα, ὡς οἱ ὑπηρέται τῶν ἀρχιερέων, θά ἔχῃ καλόν ἀποτέλεσμα; Πῶς λοιπόν συγκατατίθεται ὁ μαθητής νά ἐπικοινωνῇ τόσον ἀφόβως μέ αὐτούς;… Ἀναστρέφεται κατά τοιοῦτον τρόπον, ὥστε νά δίδῃ τήν ἐντύπωσιν ὅτι δέν ἔχει καμίαν σχέσιν μέ τόν Διδάσκαλον… Πεῖρα πολυτιμοτάτη ὅλων ὅσοι ἀγωνίζονται τόν πνευματικόν ἀγῶνα εἶναι αὐτή. Ὁσάκις ἔφυγαν μακράν ἀπό τήν ἑστίαν τοῦ πειρασμοῦ ἐσώθησαν. Ὁσάκις ἤνοιξαν σχέσεις μέ τήν ἁμαρτίαν καί ἐθάρρευσαν εἰς τόν ἑαυτόν τους, ἐζημιώθησαν ζημίαν μεγάλην» (ὅ.π., σελ. 157, 162) (βλ. καί Α΄ Κορ. ι΄ 12).

Τί σημαίνουν ὅλα αὐτά γιά ἐμᾶς; Πρῶτον, νά μάθουμε νά ταπει­νοφρονοῦμε. Ἐάν ἔπεσε ἕνας Πέτρος, εἶναι ἀνόητο νά νομίζουμε ὅτι εἴμαστε ἄπτωτοι ἐμεῖς καί νά τρέφουμε μεγάλη ἰδέα γιά τήν ἀρετή μας. Καί δεύτερον, νά ἀποφεύγουμε τίς ἀφορμές τῆς ἁμαρτίας· τόπους καί ἀνθρώπους καί σχέσεις πού εἶναι πιθανόν νά μᾶς ἐπηρεάσουν καί νά ὁδηγηθοῦμε στήν ἁμαρτία καί σ’ αὐτή τήν ἄρνηση τοῦ Κυρίου. Μήπως εἶναι λίγοι αὐτοί, οἱ ὁποῖοι ἕνεκα τῆς θαρρετῆς σχέσεως μέ ὁρισμένους ἀνθρώπους ἔφθασαν καί στό σημεῖο νά ἀρνηθοῦν τήν πίστη στόν Ἰησοῦ Χριστό ὡς Σωτήρα καί Λυτρωτή καί νά γίνουν Μασόνοι καί πάσης φύσεως αἱρετικοί καί ἀρνησίχριστοι;

Ἄς παρακαλοῦμε τόν ἀπόστολο Πέτρο, ὁ ὁποῖος μετανόησε καί «ἔκλαυσε πικρῶς» καί ἀποκαταστάθηκε μετά τήν Ἀνάσταση στό Ἀποστολικό ἀξίωμα, ἀπό τό ὁποῖο ἐξέπεσε λόγῳ τῆς ἀρνήσεως, νά πρεσβεύει μέ θέρμη στόν Κύριο καί γιά ἐμᾶς. Νά πρεσβεύει, ὥστε διδαγμένοι ἀπό τό πάθημά του νά μένουμε σταθεροί στήν ἔμπρακτη ἀγάπη καί πίστη μας πρός τόν Σωτήρα Χριστό.

ΣΥΝΘΗΜΑ: Ἡ ἄρνηση τοῦ Πέτρου ἄς μᾶς κρατεῖ σέ ταπείνωση καί ἐγρήγορση.