ΕΦ4. Ὁ πέλεκυς τοῦ προφήτη

Στό θέμα τοῦ Κύκλου πού θά κάνουμε σήμερα θά μελετήσουμε μία ἀπό τίς σαράντα καί πλέον προτυπώσεις τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης πού προτυπώνουν τόν Τίμιο Σταυρό. Θά ἀναφερθοῦμε στό θαῦμα τοῦ προφήτη Ἐλισαίου, πού ἔκανε νά ἐπιπλεύσει στό νερό τό σίδερο ἑνός τσεκουριοῦ.

ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ

1 «Καί εἶπον υἱοί τῶν προφητῶν πρός Ἐλισαιέ· ἰδού δή ὁ τόπος, ἐν ᾧ ἡμεῖς οἰκοῦμεν ἐνώπιόν σου, στενός ἀφ᾿ ἡμῶν· 2 πορευθῶμεν δή ἕως τοῦ Ἰορδάνου καί λάβωμεν ἐκεῖθεν ἀνήρ εἷς δοκόν μίαν καί ποιήσωμεν ἑαυτοῖς ἐκεῖ τοῦ οἰκεῖν ἐκεῖ. καί εἶπε· δεῦτε. 3 καί εἶπεν ὁ εἷς ἐπιεικῶς· δεῦρο μετά τῶν δούλων σου· καί εἶπεν· ἐγώ πορεύσομαι. 4 καί ἐπορεύθη μετ᾿ αὐτῶν, καί ἦλθον εἰς τόν Ἰορδάνην καί ἔτεμνον τά ξύλα. 5 καί ἰδού ὁ εἷς καταβάλλων τήν δοκόν, καί τό σιδήριον ἐξέπεσεν εἰς τό ὕδωρ· καί ἐβόησεν· ὦ κύριε, καί αὐτό κεκρυμμένον. 6 καί εἶπεν ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ· ποῦ ἔπεσε; Καί ἔδειξεν αὐτῷ τόν τόπον. καί ἀπέκνισε ξύλον καί ἔρριψεν ἐκεῖ, καί ἐπεπόλασε τό σιδήριον. 7 καί εἴρηκεν· ὕψωσον σεαυτῷ· καί ἐξέτεινε τήν χεῖρα καί ἔλαβεν αὐτό» (Δ΄ Βασ. ς΄ 1-7). Ἑρμηνεία: 1 Μιά μέρα οἱ προφῆτες εἶπαν στόν Ἐλισαῖο: «Γιά δές· ὁ τόπος στόν ὁποῖο κατοικοῦμε μαζί σου, εἶναι πολύ μικρός καί στενόχωρος γιά ὅλους ἐμᾶς. 2 Δῶσε μας, σέ παρακαλοῦμε, τήν ἄδεια νά πᾶμε στόν Ἰορδάνη νά κόψουμε μερικά δένδρα· νά πάρει ὁ καθένας μας ἀπό ἕναν κορμό, γιά νά φτιάξουμε ἕνα καινούργιο σπίτι γιά μᾶς, νά κατοικοῦμε ἐκεῖ». Ὁ Ἐλισαῖος τούς ἀπάντησε: «Πολύ καλά, πηγαίνετε». 3 Κι ἕνας ἀπό τούς προφῆτες παρακάλεσε εὐγενικά τόν Ἐλισαῖο καί τοῦ εἶπε: «Ἔλα κι ἐσύ μαζί μέ τούς δούλους σου». Ὁ Ἐλισαῖος ἀπάντησε: «Ἐντάξει. Θά ἔλθω κι ἐγώ». 4 Ἔτσι πῆγε μαζί τους. Ὅταν ἔφθασαν στόν Ἰορδάνη, ἄρχισαν νά κόβουν δένδρα. 5 Ἐνῶ ὅμως ἕνας ἀπό αὐτούς ἔκοβε ἕναν κορμό δένδρου, ξαφνικά τό σίδερο τοῦ τσεκουριοῦ του ξέφυγε κι ἔπεσε στό νερό τοῦ Ἰορδάνη. Τότε ὁ ξυλοκόπος προφήτης φώναξε: «Ὦ κύριε, τί θά κάνω! Αὐτό τό τσεκούρι ἦταν δανεικό!» 6 «Ποῦ ἀκριβῶς ἔπεσε;» Τόν ρώτησε ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἐλισαῖος. Καί ὁ ξυλοκόπος προφήτης τοῦ ἔδειξε τόν τόπο. Ὁ Ἐλισαῖος τότε ἔκοψε ἕνα ξύλο, τό ἔκανε στυλιάρι τοῦ τσεκουριοῦ καί τό ἔριξε ἐκεῖ ὅπου εἶχε πέσει τό σίδερο. Τότε τό σίδερο τοῦ τσεκουριοῦ ἀνέβηκε στήν ἐπιφάνεια καί ἐπέπλεε! 7 Καί ὁ Ἐλισαῖος εἶπε στόν ξυλοκόπο: «Πάρ᾿ το ἀπό ἐκεῖ πού ἐπιπλέει». Κι ἐκεῖνος ἅπλωσε τό χέρι του καί τό πῆρε.

Α΄ ΜΕΡΟΣ: Ἑρμηνευτικά σχόλια

1. «Καί εἶπον υἱοί τῶν προφητῶν πρός Ἐλισαιέ»: Ἀναφέρεται σέ μία ὁμάδα πενήντα περίπου προφητῶν, πού ἀκολουθοῦσαν τόν προφήτη Ἐλισαῖο. Ἦταν οἱ ἱεροκήρυκες, θά λέγαμε, τῆς ἐποχῆς καί ὁ Ἐλισαῖος ὁ δάσκαλός τους. Κατέβηκαν ὅλοι μαζί στόν Ἰορδάνη ποταμό γιά νά κόψουν ξύλα καί νά φτιάξουν ἕνα ξύλινο σπίτι. Τήν ὥρα τῆς ἐργασίας τό σίδερο τοῦ τσεκουριοῦ ἑνός προφήτη ἐκσφενδονίσθηκε μακριά κι ἔπεσε μέσα στόν Ἰορδάνη. «Ἀλίμονο, κύριε, τό τσεκούρι ἦταν δανεικό!», εἶπε περίλυπος ὁ προφήτης. Διότι ὁ Ἰορδάνης στό ὕψος τῆς Ἰεριχοῦς εἶναι βαθύς καί ὁρμητικός. Πῶς θά ἔβγαζε τό τσεκούρι ἀπό τό ποτάμι; Ὁ προφήτης Ἐλισαῖος ζήτησε ἀπό τόν προφήτη νά τοῦ δείξει ποῦ ἔπεσε τό σίδερο. Ἔπειτα ἔκοψε ἕνα ξύλο, τό ἔκανε στυλιάρι καί τό ἔριξε στό σημεῖο ἐκεῖνο πού ἔπεσε τό σίδερο. Ἀκολούθησε κάτι πολύ θαυμαστό: Τό σίδερο ἀνέβηκε στήν ἐπιφάνεια τοῦ νεροῦ καί ἐφάρμοσε στό ξύλο. Σύμφωνα μέ τόν νόμο τῆς βαρύτητας, τά βαριά ἀντικείμενα δέν ἐπιπλέουν στό νερό, ἀλλά πηγαίνουν στόν βυθό. Ἐδῶ συνέβη τό ἀκριβῶς ἀντίθετο. Τό βαρύ σίδερο ἐπέπλευσε στό νερό. Δέν μπορεῖ νά δοθεῖ φυσική ἐξήγηση στό φαινόμενο. Τό σιδερένιο τσεκούρι ἐπέπλευσε θαυματουργικῶς.

2. Τό σίδερο πού ἔπεσε στό νερό συμβολίζει τήν καταπεσμένη λόγῳ τῆς ἁμαρτίας ἀνθρώπινη φύση. Ἡ ἁμαρτία μᾶς βουλιάζει στόν βυθό τῆς ἀβύσσου. «Ἀξίνη σιδηρᾶ εἶναι ἡ ἁμαρτία, διότι καί ἡ ἁμαρτία εἶναι βαρεῖα καί κατωφερής ὡς ὁ σίδηρος καί τό μολύβι», ἑρμηνεύει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης.

3. Τό ξύλο πού ἔριξε ὁ προφήτης Ἐλισαῖος στόν Ἰορδάνη συμβολίζει τόν Σταυρό. Νά θυμηθοῦμε ὅτι ὁ «ἀμφίστομος πέλεκυς» πού χρησιμοποιοῦσαν στήν ἀρχαιότητα, καί μέχρι σήμερα κάποιοι χωρικοί, εἶχε δύο κόψεις καί τήν ὑποδοχή στό μέσο, ὅπου μπαίνει τό στυλιάρι. Στόν ἀμφίστομο πέλεκυ τό τσεκούρι μαζί μέ τό στυλιάρι σχηματίζουν σταυρό. Προτυπώνεται λοιπόν καθαρά στό συμβάν ὁ πανσεβάσμιος Σταυρός τοῦ Κυρίου μας, ὁ ὁποῖος μᾶς ἐξυψώνει ἀπό τόν βυθό τῆς ἁμαρτίας στό ὕψος τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. «Ἐάν μετανοήσῃς, ἀγαπητέ, ἤξευρε ὅτι ἡ τοιαύτη σου γνησία με­τάνοια, θέλει σέ ἀναβιβάσει ἀπό τό βάθος τῆς κακίας, διά τῆς χάριτος καί δυνάμεως τοῦ ἐν Σταυρῷ προσηλωθέντος Χριστοῦ· καθώς τότε καί ὁ Ἰορδάνης ὁ εἰς τύπον τῆς μετανοίας παραλαμβανόμενος, ἀνεβίβασε τήν βαρεῖαν ἐκείνην ἀξίνην διά τῆς χάριτος τοῦ Σταυροῦ», σημειώνει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης.

4. Τό νερό τοῦ Ἰορδάνη ποταμοῦ συμβολίζει τό ἅγιο Βάπτισμα, μέ τό ὁποῖο ὁ Χριστός μᾶς πλένει καί μᾶς καθαρίζει ἀπό τήν ἁμαρτία.

5. Ἀρχαῖος Ἑρμηνευτής σημειώνει ὅτι καί τό ξύλο πού ἔριξε ὁ προφήτης Ἐλισαῖος στόν Ἰορδάνη ποταμό βυθίστηκε ἀρχικά στό νερό, γιά νά βρεῖ τόν ἀμφίστομο πέλεκυ καί νά ἀνυψωθοῦν καί τά δύο μαζί στήν ἐπιφάνεια τοῦ ποταμοῦ. Ἄν ὄντως συνέβη κι αὐτό, εἶναι δεύτερο θαῦμα, διότι τό ξύλο εἶναι ἐλαφρύ καί δέν βυθίζεται στό νερό. Ἀλλά μεγαλύτερο θαῦμα εἶναι τό πῶς ὁ Θεός Λόγος ἐνηνθρώπησε καί ἑνώθηκε μέ τήν ἀνθρώπινη φύση.

6. Εἶναι θαῦμα καί τό πῶς ἐπέπλευσε ὁ βαρύς σίδηρος στό νερό. Ἀλλά μεγαλύτερο θαῦμα εἶναι τό πῶς ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Κυρίου μας, ἑνωμένη μέ τή θεία, ἀναλήφθηκε στούς οὐρανούς, ἔγινε ἄφθαρτη καί κάθισε στόν θρόνο τοῦ Θεοῦ. Τό πρῶτο καί μικρό θαῦμα προεικονίζει τό δεύτερο καί μέγα θαῦμα.

7. Ὅπως τό ἐλαφρύ ξύλο βυθίστηκε στό νερό καί ὁ βαρύς σίδηρος ἐπέπλευσε, ἔτσι καί ἡ κατάβαση τῆς θείας φύσεως κατόρθωσε τήν ἀνάβαση τῆς ἀνθρώπινης, σημειώνει ὁ ἑρμηνευτής Θεοδώρητος.

8. Τέλος, τό συγκεκριμένο τσεκούρι στόν Ἰορδάνη χρησιμοποιήθηκε ἀπό τόν προφήτη γιά τό κτίσιμο ξύλινου σπιτιοῦ. Ἐνῶ ὁ Κύριος μέ τό ξύλο τοῦ Σταυροῦ κατέστησε ἐμᾶς τούς ἴδιους ναούς τοῦ Θεοῦ, κατοικητήρια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Β΄ ΜΕΡΟΣ: Διδάγματα ἀπό τό θαῦμα τοῦ προφήτη Ἐλισαίου

1. Ἡ ἁμαρτία εἶναι πιό βαριά κι ἀπό τό σίδερο, πιό βαριά κι ἀπ᾿ τό μολύβι. Μᾶς κατεβάζει καρφωτούς στόν πυθμένα τῆς ἀβύσσου. «Ἡ ἁμαρτία εἶναι ἕνα κακόν ἀπείρως ἀνώτερον ἀπό ὅλα τά κακά καί ἔχει βάρος μέγα», διδάσκει ὁ ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης. Πρίν νά τή διαπράξει ὁ ἄνθρωπος, τή θεωρεῖ ὅτι εἶναι «πρᾶγμα ἐλαφρόν», τή θεωρεῖ παιχνιδάκι. Ἀλλά ὅταν τή διαπράξει, διαπιστώνει ὅτι εἶναι βαριά κι ἀσήκωτη. Κι ὅπως τό βαρύ τσεκούρι καρφώθηκε μέ ὁρμή στά βαθιά νερά τοῦ ποταμοῦ, ἔτσι καί ὁ ἁμαρτωλός σπεύδει ἀσυγκράτητος νά διαπράξει τήν ἁμαρτία, σάν μανιακός, σάν ἁρπακτικό πτηνό πού κατεβαίνει μέ ἰλιγγιώδη ταχύτητα νά ἁρπάξει τό θήραμά του: «Σπεύδει ὡς ὄρνεον εἰς παγίδα» (Παρ. ζ΄ 29).

2. Ἄν κάρφωναν τό ξύλο στόν πυθμένα τοῦ ποταμοῦ, γιά νά τό περάσουν μέ κάποια προσπάθεια ἀπό τήν ὑποδοχή τοῦ τσεκουριοῦ, θά ἔπρεπε νά κάνουν χιλιάδες προσπάθειες, χωρίς νά εἶναι βέβαιοι γιά τό ἀποτέλεσμα. Μέ τόν πανσεβάσμιο Σταυρό τοῦ Κυρίου μας ἦλθε τό ποθητό ἀποτέλεσμα ἀμέσως. Αὐτό εἶναι τό θαῦμα τῆς σταυρικῆς θυσίας τοῦ Κυρίου μας. Μᾶς παίρνει ὁ Ἐσταυρωμένος ἀπό τόν βυθό τῆς ἀβύσσου πού εἴμασταν πεσμένοι καί μᾶς ἀνεβάζει σεσωσμένους στόν οὐρανό. Ἐνεργεῖ τή θαυμαστή ἀνέλκυσή μας ἀπό τόν βυθό τῆς ὁποιασδήποτε πτώσεώς μας στήν ἐπιφάνεια τῆς πνευματικῆς ἐλευθερίας καί τῆς ἁγιότητας. Αὐτό εἶναι τό θαῦμα τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος: μᾶς λούζει στό «λουτρόν τῆς παλιγγενεσίας» (Τιτ. γ΄ 5) καί μᾶς ἀναγεννᾶ.

3. Ἐπίσης διά τοῦ Σταυροῦ ἐνεργεῖται καί ἡ μεταμόρφωσή μας σέ ζωντανούς ναούς τοῦ Θεοῦ. Γινόμαστε οἶκος Θεοῦ, κατοικητήρια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὁ Κύριος μέ τή σταυρική θυσία Του μᾶς ἔδειξε πόσο ψηλά μποροῦμε νά φθάσουμε, μέχρι ποῦ μποροῦμε νά ἀνεβοῦμε. Μποροῦμε νά μεταμορφωθοῦμε. Ἤ, καλύτερα, μποροῦμε νά μεταμορφωνόμαστε, νά «μεταμορφούμεθα ἀπό δόξης εἰς δόξαν, καθάπερ ἀπό Κυρίου Πνεύματος» (Β΄ Κορ. γ΄ 18)! Μᾶς ἔδειξε ὅτι μποροῦμε στό ἑξῆς ὄχι σάν σίδερα σκοτεινά, ἀλλά σάν κάτοπτρα στιλπνά νά ἀκτινοβολοῦμε τό φῶς τοῦ Χριστοῦ, νά ἀντανακλοῦμε τή δόξα τοῦ Κυρίου μας, «τήν δόξαν τοῦ Κυρίου κατοπτριζόμενοι»! Μᾶς ἔδειξε πόσο πολύ θά δοξασθοῦν καί τά δικά μας χοϊκά σώματα, ἄν βαδίζουμε μέ συνέπεια τήν ὁδό τοῦ ἁγιασμοῦ. Στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ θά λάμπουν καί τά δικά μας ἀναστημένα σώματα ὅπως ὁ ἥλιος. «Τότε οἱ δίκαιοι ἐκλάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ πατρός αὐτῶν» (Ματθ. ιγ΄ 43). Αὐτό εἶναι τό τρόπαιο τοῦ Σταυροῦ. «Εἰς τόν οὐρανόν ἐπανήγαγεν, ἐν δεξιᾷ τοῦ θρόνου ἐκάθισε τήν ἡμετέραν φύσιν», λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος (PG 48, 867). Κατέβηκε ὁ Θεός στή γῆ μας καί ἀνέβασε ἐμᾶς τούς ἁμαρτωλούς στόν οὐρανό.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Τό θαῦμα τοῦ προφήτη Ἐλισαίου, πού ἔκανε νά ἐπιπλεύσει στό νερό τό σίδερο ἑνός τσεκουριοῦ, σύμφωνα μέ τήν ἑρμηνευτική μας παράδοση, προεικονίζει τή σωτηρία τοῦ πεσμένου ἀνθρώπινου γένους, ἡ ὁποία οἰκονομήθηκε μέ τόν Σταυρό. Νά προσκυνοῦμε μέ εὐλάβεια τόν πανσεβάσμιο Σταυρό τοῦ Κυρίου μας. «Τόν Σταυρόν Σου προσκυνοῦμεν, Δέσποτα», διότι ἐνεργεῖ καθημερινά τήν ἀνύψωσή μας ἀπό τίς πτώσεις μας καί τή μεταμόρφωσή μας σέ ζωντανούς ναούς τοῦ Θεοῦ!

ΣΥΝΘΗΜΑ
«καί ἀπέκνισε ξύλον (τό ἔκανε στυλιάρι) καί ἔρριψεν ἐκεῖ, καί ἐπεπόλασε (ἀνέβηκε στήν ἐπιφάνεια καί ἔπλεε) τό σιδήριον»  (Δ΄ Βασ. ς΄ 6)

ΥΓ. Τό θέμα αὐτό, κατά προτίμηση, νά γίνει τόν Σεπτέμβριο τοῦ 2024.