01. Τά δικαιώματα τοῦ Θεοῦ (14-20/10)

«Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ἡμᾶς συνήγαγε», μᾶς συγκέντρωσε πάλι σήμερα στόν Φιλικό Κύκλο μας. Πολύ χαιρόμαστε πού συναντιόμαστε μετά ἀπό διακοπή ἀρκετῶν μηνῶν ὅλα τά Μέλη τοῦ Κύκλου μας, γιά νά συμμελετοῦμε κάθε ἑβδομάδα τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί νά ὠφελούμαστε. Τό πρῶτο θέμα τοῦ Κύκλου μας, ὅπως καί τίς ἄλλες χρονιές, θά τό ἀφιερώσουμε στόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ἐφέτος θά μελετήσουμε ἕνα στίχο ἀπό τόν ὑπέροχο ἑκατοστό δέκατο ὄγδοο [ριη΄] Ψαλμό, πού ἀπό τήν ἀρχή μέχρι τό τέλος του ἐγκωμιάζει τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ψαλμός αὐτός ἀριθμεῖ 176 στίχους, κάθε δέ στίχος του μοιάζει μέ ἕνα πολύτιμο πετράδι. Τοποθετημένα τά πετράδια αὐτά μέ τέχνη τό ἕνα πλάι στό ἄλλο ἀπαρτίζουν ἕνα θαυμάσιο ψηφιδωτό, τοῦ θείου λόγου. Ἀποδίδουν μάλιστα τόν λόγο τοῦ Θεοῦ μέ 10 διαφορετικά ὀνόματα. Τόν ἀποκαλοῦν νόμο, ὁδό, κρίματα, μαρτύρια, ἐντολές (μέ δύο διαφορετικές λέξεις στό ἑβραϊκό κείμενο), δικαιώματα, ἀλήθεια, λόγους, λόγια, καί περιγράφουν μέ εἰκόνες θαυμάσιες τό πλῆθος τῶν εὐλογιῶν πού φέρνει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ στή ζωή μας. Ἀπό τίς δέκα αὐτές ὀνομασίες τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ ἐμεῖς θά ἐμβαθύνουμε σήμερα στήν ὀνομασία «δικαιώματα». Θά μελετήσουμε τό ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα: Ψαλ. ριη΄ [118] 12  καί τό ἄρθρο «Εὐλογητός εἶ, Κύριε, δίδαξόν με τά δικαιώματά σου», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2316/1.10.2024/σελ. 389-390, τό ὁποῖο ἀναλύει τόν στίχο τοῦ ἁγιογραφικοῦ Ἀναγνώσματος.

ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ

Θά διαβάσουμε τό κείμενο καί τήν ἑρμηνεία τοῦ ἁγιογραφικοῦ Ἀνα­γνώσματος: «Εὐλογητός εἶ, Κύριε, δίδαξόν με τά δικαιώματά σου» (Ψαλ. ριη΄ [118] 12). Ἑρμηνεία: Δοξασμένος νά εἶσαι, Κύριε, καί εὐλο­γημένος. Μέ τόν φωτισμό Σου δίδαξέ με τίς ἐντολές Σου.

Α΄ ΜΕΡΟΣ: Τά δικαιώματα τοῦ Θεοῦ

1. Ἀμέσως κατόπιν θά διαβάσουμε τό πρῶτο Μέρος τοῦ ἄρθρου: «Εὐλογητός εἶ, Κύριε, δίδαξόν με τά δικαιώματά σου», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2316/1.10.2024/σελ. 389-390, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «Πῶς θά τά καταφέρω νά τά ἐφαρμόσω κι ἐγώ στήν ἐντέλεια», σελ. 389, β΄ στήλη, καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Πότε λέμε στή θεία Λατρεία τόν Ψαλμικό στίχο πού μελετοῦμε; (Σκέψεις Μελῶν…) Τόν λέμε ὡς στίχο στά ἀναστάσιμα Εὐλογητάρια τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Ὄρθρου καί στά νεκρώσιμα Εὐλογητάρια τοῦ Σαββάτου. Ἐπίσης τόν λέμε αὐτούσιο τρεῖς φορές στή Δοξολογία τοῦ Ὄρθρου τῶν Κυριακῶν. Στή δέ Δοξολογία τοῦ Ὄρθρου τῶν καθημερινῶν τόν λέμε τρεῖς φορές μέ τήν ἑξῆς διατύπωση: «Εὐλογητός εἶ, Κύριε, δίδαξόν με τά δικαιώματά σου. Εὐλογητός εἶ, Δέσποτα, συνέτισόν με τά δικαιώματά σου. Εὐλογητός εἶ, Ἅγιε, φώτισόν με τοῖς δικαιώμασί σου». Μέ τήν ἴδια ἀκριβῶς διατύπωση τόν λέμε καί στήν Ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ στό «Καταξίωσον…», ὅπως καί στήν Ἀκολουθία τοῦ Ἀποδείπνου στή Δοξολογία. Ἐπίσης τόν ψάλλουμε στή νεκρώσιμη Ἀκολουθία.

2. Τί ἐννοεῖ ὁ ψαλμικός στίχος μέ τή φράση «τά δικαιώματα τοῦ Θεοῦ»; (Σκέψεις Μελῶν…) Ἐννοεῖ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, τόν νόμο τοῦ Θεοῦ, τά προστάγματα τοῦ Θεοῦ. Μ᾿ αὐτή τήν ἔννοια χρησιμοποιεῖται ἡ λέξη «δικαιώματα» καί στήν Παλαιά καί στήν Καινή Διαθήκη. Νά ἀναφέρουμε ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη τόν ψαλμικό στίχο: «Νομοθέτησόν με, Κύριε, τήν ὁδόν τῶν δικαιωμάτων σου» (Ψαλ. ριη΄ [118] 33). Φώτισέ με, Κύριε, καί φανέρωσέ μου τόν δρόμο τῶν ἐντολῶν σου. Νά ἀναφέρουμε καί ἀπό τήν Καινή Διαθήκη τό παράδειγμα τοῦ Ζαχαρία καί τῆς Ἐλισάβετ, οἱ ὁποῖοι πορεύονταν σύμφωνα μέ τίς ἐντολές καί τά παραγγέλματα τοῦ Κυρίου: «πορευόμενοι ἐν πάσαις ταῖς ἐντολαῖς καί δικαιώμασι τοῦ Κυρίου» (Λουκ. α΄ 6).

Βέβαια ἡ λέξη «δικαιώματα» χρησιμοποιεῖται κατά κόρον στήν ἐποχή μας καί μέ διαφορετική ἔννοια. Ἡ λέξη «δικαιώματα» φέρνει στή σκέψη πολλῶν τούς ἀγῶνες πού γίνονται γιά τά δικαιώματα τῆς ἐργατικῆς τάξεως καί κάθε ἄλλης κατηγορίας ἀνθρώπων. Ὁ δικαιωματισμός στήν ἐποχή μας παίρνει καί δίνει. Κανένας δέν μιλάει γιά ὑποχρεώσεις. Ὅλοι μιλᾶνε γιά δικαιώματα.

Μέ αὐτοῦ τοῦ εἴδους τά δικαιώματα δέν ἔχουν καμιά σχέση τά δικαιώματα τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός εἶναι ἀνενδεής. Δέν χρειάζεται νά διεκδικήσει κανένα δικαίωμα. Κατέχει τά πάντα καί κανείς δέν μπορεῖ νά Τοῦ στερήσει τό παραμικρό. «Δικαιώματα τοῦ Θεοῦ» εἶναι ἡ ἔκφραση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός μᾶς δείχνει τόν δρόμο τόν σωστό μέ τίς ἐντολές Του, μέ τά δικαιώματά Του, μέ τόν νόμο Του, μέ τά προστάγματά Του. Ἐάν ἐμεῖς τηροῦμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί βαδίζουμε σύμφωνα μέ τό ἅγιο θέλημά Του, ὠφελούμαστε, ἁγιαζόμαστε, σωζόμαστε. Ἐάν δέν τηροῦμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί τίς παραβαίνουμε, ὁ Θεός δέν παθαίνει ἀπολύτως τίποτε, ἐμεῖς ζημιωνόμαστε!

3. Ἡ φράση «Εὐλογητός εἶ, Κύριε» ἔχει τό στοιχεῖο τῆς δοξολογίας τοῦ Θεοῦ. Τί ἔχουμε νά ποῦμε πάνω σ᾿ αὐτό; (Σκέψεις Μελῶν). Ὅλες οἱ προσευχές τῶν πιστῶν Χριστιανῶν ἔχουν, πρέπει νά ἔχουν, τά τρία εἴδη τῆς προσευχῆς – τή δοξολογία, τήν εὐχαριστία καί τήν αἴτηση – ὅπως τά ἀναλύει διά πολλῶν ὁ π. Εὐσέβιος Ματθόπουλος στό βιβλίο του «Ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου», σελ. 102-113. Ὁ 118ος [ριη΄] Ψαλμός, ὅπως καί ὅλοι οἱ Ψαλμοί εἶναι προσευχητικοί Ψαλμοί καί ἔχουν τό στοιχεῖο τῆς δοξολογίας τοῦ Θεοῦ, εἴτε μέ τήν ἴδια ἀκριβῶς φράση εἴτε μέ παραπλήσιες. Νά θυμηθοῦμε τόν 102ο Ψαλμό: «Εὐλόγει, ἡ ψυχή μου, τόν Κύριον καί πάντα τά ἐντός μου, τό ὄνομα τό ἅγιον αὐτοῦ» (Ψαλ. ρβ΄ [102] 1). Καί τόν 103ο Ψαλμό: «Εὐλόγει, ἡ ψυχή μου, τόν Κύριον. Κύριε ὁ Θεός μου ἐμεγαλύνθης σφόδρα» (Ψαλ. ργ΄ [103] 1). Ὁ δέ στίχος ριη΄ 12 πού ἀναλύουμε ἑρμηνεύεται: Εἶσαι ἄξιος δοξολογίας, Κύριε. Σέ ἀναγνωρίζω ὡς τόν ἀλάθητο Νομοθέτη. Εἶσαι πάνσοφος. Οἱ ἐντολές Σου εἶναι ζωοποιές. Μακάριος ὅποιος μπορεῖ νά ἐφαρμόζει τά λόγια Σου. Κάνε με κι ἐμένα τέτοιον ἄνθρωπο.

Β΄ ΜΕΡΟΣ: «Δίδαξόν με τά δικαιώματά σου»!

1. Ἔπειτα θά διαβάσουμε καί τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη:  Γιατί παρακαλοῦμε τόν Θεό νά μᾶς διδάξει τά δικαιώματά Του καί ὄχι κάποιον ἄλλο; (Σκέψεις Μελῶν). Πρῶτον, διότι ἔχουμε ἄγνοια τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καί χρειαζόμαστε τὴν «ἄνωθεν σοφία» νά μᾶς διδάξει τά δικαιώματα τοῦ Θεοῦ. Δεύτερον, διότι δείχνουμε μέ τόν τρόπο αὐτό ὅτι καταφεύγουμε μέ ἐμπιστοσύνη στόν μοναδικό καί ἀπαράμιλλο Διδάσκαλό μας, τόν Κύριο καί Θεό μας: «Δίδαξόν με τοῦ ποιεῖν τό θέλημά σου, ὅτι σύ εἶ ὁ Θεός μου» (Μεγάλη Δοξολογία). Τρίτον, διότι χωρίς τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, δυσκολευόμαστε μόνοι μας νά κατανοήσουμε τό θέλημά Του. Γι᾿ αὐτό παρακαλοῦμε τόν ἅγιο Θεό νά διανοίξει τόν νοῦ μας, γιά νά κατανοοῦμε τίς Ἅγιες Γραφές. Νά θυμηθοῦμε τούς δύο Μαθητές πού πήγαιναν στό χωριό Ἐμμαούς, πόσο δυσκολεύονταν νά κατανοήσουν τίς Ἅγιες Γραφές. Τότε ὁ ἀναστάς Κύριος, ὁ Ὁποῖος ἔγινε συνοδοιπόρος τους, «διήνοιξεν αὐτῶν τόν νοῦν τοῦ συνιέναι τάς Γραφάς», τούς διάνοιξε τόν νοῦ γιά νά κατανοοῦν τίς Γραφές (Λουκ. κδ΄ 45). Ἐπίσης νά θυμηθοῦμε τήν ἁγία Λυδία τή Φιλιππησία, «ἧς ὁ Κύριος διήνοιξε τήν καρδίαν προσέχειν τοῖς λαλουμένοις ὑπό τοῦ Παύλου». Ὁ Κύριος τῆς ἄνοιξε τά πνευματικά αἰσθητήρια τοῦ νοῦ καί τῆς διήγειρε τό πνευματικό ἐνδιαφέρον, γιά νά προσέχει σέ ὅσα ἔλεγε ὁ Παῦλος (Πράξ. ις΄ 14).

2. Ποιές ἄλλες ἔννοιες ἔχει τό αἴτημα «δίδαξόν με τά δικαιώματά σου»; (Σκέψεις Μελῶν…) α) Ἔχει τήν ἔννοια ὅτι Τόν παρακαλοῦμε νά μᾶς βοηθήσει νά φθάσουμε στήν τέλεια τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶναι εὔκολο πράγμα νά τό ἐπιτύχουμε αὐτό. Λέει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος ὅτι θά χρειασθεῖ νά χύσουμε πολλά δάκρυα, νά δείξουμε πολύ φόβο Θεοῦ, νά κάνουμε πολλή ὑπομονή καί ἐπίμονη προσευχή. Ἄς μή λέμε λοιπόν ἐπιπόλαια: Ἐμεῖς τά ξέρουμε αὐτά! Ἔχουμε σέ πολλά ἄγνοια τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ κι ἔχουμε πολλή δουλειά νά κάνουμε καί μέσῳ τῶν θεμάτων τῶν Φιλικῶν Κύκλων, γιά νά γνωρίσουμε βαθύτερα τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί νά τό ἐφαρμόζουμε στή ζωή μας. β) Ἐπίσης ἔχει τήν ἔννοια ὅτι μᾶς ἐλεεῖ ὁ Θεός, ὅταν μᾶς διδάσκει τά δικαιώματά Του: «Τοῦ ἐλέους σου, Κύριε, πλήρης ἡ γῆ· τά δικαιώματά σου δίδαξόν με» (Ψαλ. ριη΄ [118] 64). «Χρηστός εἶ σύ, Κύριε, καί ἐν τῇ χρηστότητί σου δίδαξόν με τά δικαιώματά σου» (Ψαλ. ριη΄ [118] 68). γ) Ἐπίσης ἔχει τήν ἔννοια ὅτι μᾶς βοηθεῖ ὁ Θεός μέ τόν νόμο Του νά μήν ἁμαρτάνουμε οὔτε ἐξ ἀγνοίας: «Τάς ὁδούς μου ἐξήγγειλα, καί ἐπήκουσάς μου· δίδαξόν με τά δικαιώματά σου» (Ψαλ. ριη΄ [118] 26). δ) Τέλος, ἔχει τήν ἔννοια ὅτι παρακαλοῦμε τόν Θεό νά μᾶς φανερώσει τό Πρόσωπό Του: «Ποίησον μετά τοῦ δούλου σου κατά τό ἔλεός σου καί τά δικαιώματά σου δίδαξόν με» (Ψαλ. ριη΄ [118] 124).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Πόσο μεγάλη ἀνάγκη ἔχουμε νά διδαχθοῦμε ἀπό τόν θεῖο Διδάσκαλο τά δικαιώματα τοῦ Θεοῦ, γιά νά γνωρίζουμε σέ βάθος ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί πῶς πρέπει νά ἐνεργοῦμε σέ κάθε περίπτωση! Πόσο μεγάλη ἀνάγκη ἔχουμε ἀπό τόν φωτισμό τοῦ Θεοῦ, γιά νά κατανοοῦμε τίς ἅγιες Γραφές: «Ἔλλαμψον ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν, φιλάνθρωπε Δέσποτα, τό τῆς σῆς θεογνωσίας ἀκήρατον φῶς καί τούς τῆς διανοίας ἡμῶν διάνοιξον ὀφθαλμούς, εἰς τήν τῶν εὐαγγελικῶν σου κηρυγμάτων κατανόησιν»! Πόσο μεγάλη ἀνάγκη ἔχουμε νά μᾶς χαρίζει σύνεση ὁ Θεός, γιά νά ἐκτιμοῦμε σωστά τό κάθε πρόβλημα, καί μέ ἀνάλογο τρόπο νά ἐπιδιώκουμε τή λύση του! Πόσο μεγάλη ἀνάγκη ἔχουμε νά φωτίζει ὁ Θεός μέ τόν θεῖο Του λόγο τήν πορεία τῆς ζωῆς μας, ὥστε νά τερματίσουμε σωστά, ἐκεῖ πού μᾶς περιμένει ὁ Ἀγωνοθέτης Χριστός, γιά νά μᾶς χαρίσει τό στεφάνι τῆς νίκης!

ΣΥΝΘΗΜΑ
«Εὐλογητός εἶ, Κύριε, δίδαξόν με τά δικαιώματά σου» 
(Ψαλ. ριη΄ [118] 12)

Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Ἄφετε τά παιδία…», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2312/1.7.2024/σελ. 305-306.