02. «Ἄφετε τά παιδία…» (21-27/10)

Ὁ ὅσιος Γερβάσιος Παρασκευόπουλος εἶναι σύγχρονος ἅγιος. Γεννή­θηκε τό 1877 καί ἀνεπαύθη ἐν Κυρίῳ τό 1964. Ἡ ἁγιοκατάταξή του ἀποφασίσθηκε ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στίς 16 Νοεμβρίου 2023 καί ἡ ἐπίσημη τελετή ὑπογραφῆς τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς πράξεως ἔγινε στίς 18 Δεκεμβρίου 2023. Ὁ ὅσιος Γερβάσιος διακόνησε 60 καί πλέον χρόνια στό λειτουργικό καί κατηχητικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας, λίγο χρονικό διάστημα στήν Ἀρχιεπισκοπή Ἀθηνῶν (1939-1941) καί τά περισσότερα χρόνια στήν Πάτρα (1942-1964). Ἄν θέλαμε μέ μία λέξη νά ἐκφράσουμε τό κύριο χαρακτηριστικό τῆς ζωῆς του, θά λέγαμε ὅτι ὑπῆρξε ὁ Κατηχητής, γιά μικρούς καί γιά μεγάλους. Ἐπειδή βρισκόμαστε στήν ἀρχή τῆς νέας ἐκκλησιαστικῆς Περιόδου 2024-2025, θά μελετήσουμε στό δεύτερο θέμα τοῦ Κύκλου μας πῶς ἐργαζόταν ὁ ὅσιος Γερβάσιος ὡς ἱεροκήρυκας τῆς ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν καί τί ὀφείλουμε νά κάνουμε ἐμεῖς τή νέα ἐκκλησιαστική χρονιά πού διανύουμε;

Α΄ ΜΕΡΟΣ: «Ἄφετε τά παιδία…»

1. Θά διαβάσουμε τό πρῶτο Μέρος τοῦ ἄρθρου «Ἄφετε τά παιδία…», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2312/1.7.2024/σελ. 305-306, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «Ὅ­σοι παραβρέθηκαν σέ τέτοιες λειτουργίες, ὅπου πλήθη παιδιῶν συνέψαλ­λαν, διατηροῦν ἔντονες ἀναμνήσεις καί συγκινητικά βιώματα», σελ. 306, α΄ στήλη, καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Τό κατηχητικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας σέ ποιές ἡλικίες ἀνθρώπων ἀπευθύνεται; (Σκέψεις Μελῶν…) Ἀπευθύνεται σέ ὅλες τίς ἡλικίες τῶν ἀνθρώπων. Ἀπό τά νήπια πού βρίσκονται στήν ἀγκαλιά τῆς μητέρας τους, ἤ καί νωρίτερα, πρίν γεννηθοῦν, ἀπό τότε πού βρίσκονται ὡς ἔμβρυα στά σπλάχνα τῆς μητέρας τους, ἤ κι ἀκόμη νωρίτερα, ἀπό τότε πού ἑτοιμάζονται οἱ νέες νά γίνουν μητέρες, σύμφωνα μέ τούς παιδαγωγούς, μέχρι τά βαθιά γεράματά τους, μέχρι τήν τελευταία τους ἀναπνοή. Κι ἐμεῖς παρόλο πού μεγαλώσαμε καί ἄσπρισαν τά μαλλιά μας, ποθοῦμε νά ὠφελούμαστε ἀπό τό κατηχητικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας, στό ὁποῖο ἐντάσσονται τό λειτουργικό κήρυγμα πού ἀκοῦμε στή θεία Λειτουργία, οἱ ἀπογευματινές ὁμιλίες πού παρακολουθοῦμε στά πνευματικά κέντρα τῶν ἐνοριῶν καί στίς αἴθουσες τῶν ὁμιλιῶν, ἡ συμμελέτη τοῦ θείου λόγου πού γίνεται στούς Κύκλους. Δέν λέμε: «Ἐμεῖς μεγαλώσαμε, τά ξέρουμε αὐτά», ἀλλά ποθοῦμε μέχρι τήν τελευταία μας ἀναπνοή νά τρέχουμε «ἐπί τάς πηγάς τῶν ὑδάτων» καί νά μαθητεύουμε στόν αἰώνιο λόγο τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἐπαινετό νά ἔχουμε διάθεση ἀκροάσεως τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Διότι ὅπως τά ἐλάφια τρέχουν μέ μεγάλη λαχτάρα στίς πηγές τῶν ὑδάτων, γιά νά ξεδιψάσουν μέ κρυστάλλινο νερό, ἔτσι κι ἐμεῖς τρέχουμε μέ ἀχόρταγη δίψα «ἐπί τάς πηγάς τῶν ὑδάτων», γιά νά ξεδιψάσουμε μέ τό «ὕδωρ τό ζῶν». Ἡ ἀκρόαση, ἡ μελέτη καί ἡ συμμελέτη τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι πολυτέλεια πού μποροῦμε νά τήν παραλείψουμε. Εἶναι ἀνάγκη τῆς ψυχῆς καί ὀφείλουμε νά τήν ἱκανοποιήσουμε. Ὅπως δέν μποροῦμε νά ζήσουμε βιολογικά χωρίς τροφή καί νερό, ἔτσι δέν μποροῦμε νά ζήσουμε πνευματικά χωρίς τόν λόγο τοῦ Θεοῦ.

2. Τό ἄρθρο πού μελετοῦμε ἀναφέρει ἐπίσης ὅτι ὁ ὅσιος Γερβάσιος «ἔστρεψε τό ἐνδιαφέρον του κυρίως στά παιδιά καί τούς νέους καί δη­μιούργησε ἔργο πρωτοποριακό: Κατηχητικά Σχολεῖα γιά κάθε ἡλικία, χριστια­νικά νηπιαγωγεῖα, σχολές γιά τήν ἐκμάθηση ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς καί ἄλλων τεχνῶν, παιδικές ἐξοχές καί Κατασκηνώσεις. Ὅλα δέ αὐτά σέ μιά ἐποχή πού τίποτε ἀνάλογο δέν ὑπῆρχε συστηματικά καί ὀργανωμένα». Τί ἔχετε νά πῆτε πάνω σ᾿ αὐτά; (Σκέψεις Μελῶν…) Ἄν περιμένουμε πρῶτα νά μεγαλώσουν τά παιδιά μας καί μετά νά ἀρχίσουμε τήν κατήχησή τους, θά τά χάσουμε, πρίν τά κερδίσει ὁ Χριστός. Πολύ σωστά ἐνήργησε ὁ ὅσιος Γερβάσιος, πού ἄρχισε τή συστηματική κατήχηση τῶν νέων ἀπό τήν παιδική ἡλικία τους. Ἄν θέλετε, κι ἀκόμη νωρίτερα ἀρχίζουμε τήν κατήχηση τῶν παιδιῶν μας, διότι καί στήν ἡλικία τῶν δύο ἐτῶν, καί μικρότερα ὅταν εἶναι, καί ὡς ἔμβρυα ὅταν βρίσκονται στήν κοιλιά τῆς μητέρας τους, ἀντιλαμβάνονται καί παρακολουθοῦν τά πάντα. «Τό ἔμβρυο», λέει ὁ ὅσιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης, «ἀκούει κι αἰσθάνεται μέσα στήν κοιλιά τῆς μητέρας του… Ἀντιλαμβάνεται τίς κινήσεις καί τά συναισθήματά της… Σκοτεινιάζει τό πρόσωπο τῆς μάνας, σκοτεινιάζει κι αὐτό. Νευριάζει ἡ μάνα, νευριάζει κι αὐτό. Ὅ,τι αἰσθάνεται ἡ μητέρα, λύπη, πόνο, φόβο, ἄγχος κ.λ.π., τά ζεῖ κι αὐτό. Ἄν ἡ μάνα δέν τό θέλει τό ἔμβρυο, ἄν δέν τό ἀγαπάει, αὐτό τό αἰσθάνεται καί δημιουργοῦνται τραύματα στήν ψυχούλα του, πού τό συνοδεύουν σ᾿ ὅλη του τή ζωή. Τό ἀντίθετο συμβαίνει μέ τά ἅγια συναισθήματα τῆς μάνας. Ὅταν ἔχει χαρά, εἰρήνη, ἀγάπη στό ἔμβρυο, τά μεταδίδει σ᾿ αὐτό μυστικά, ὅπως συμβαίνει μέ τά γεννημένα παιδιά».

3. Τό πρῶτο πού χρειάζεται ἀπαραιτήτως νά κάνουμε γιά τά παιδιά καί τά ἐγγόνια μας, εἶναι νά ζοῦμε ἐμεῖς κατά Θεόν. Διότι τά παιδιά μᾶς ἀντιγράφουν. Ἐάν παίρνουν καλά μαθήματα ἀπό ἐμᾶς τούς μεγαλύτερους, καλά ἐξελίσσονται κι αὐτά. Ἐάν δέν παίρνουν καλά μαθήματα ἀπό τή δική μας ἀπρόσεκτη διαγωγή, πονηρεύουν καί τά παιδιά μας ἀπό μικρά.

Πολλά μποροῦμε νά κάνουμε γιά τά παιδιά καί τά ἐγγόνια μας, ὅταν βρίσκονται στήν προσχολική ἡλικία τους. Τούς μαθαίνουμε νά κάνουν τόν σταυρό τους, νά λένε τό «Πάτερ ἡμῶν…» καί ἄλλες μικρές προσευχοῦλες, νά ἀσπάζονται τίς ἅγιες εἰκόνες, νά κοινωνοῦν. Κι ὅταν θά ἀρχίσουν νά πηγαίνουν στό σχολεῖο, νά τά συνδέουμε μέ τό κατηχητικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας. Διαβάσαμε στό ἄρθρο ὅτι, σύμφωνα μέ τόν κορυφαῖο Καθηγητή τῆς Θεολογίας Παναγιώτη Τρεμπέλα, ὁ ὅσιος Γερβάσιος εἶναι «ὁ πρῶτος ἱδρυτής ἐν Ἑλλάδι τῶν ὀργανωμένων Κατηχητικῶν Σχολείων». Ἦταν παρών ὁ Καθηγητής στόν ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου Πατρῶν, στόν ὁποῖο ὑπηρετοῦσε ὁ ὅσιος Γερβάσιος, τήν πρώτη ἡμέρα λειτουργίας τῶν Κατηχητικῶν Σχολείων, τήν Κυριακή 16/29 Ἀπριλίου 1923, καί προσῆλθαν νά ἐγγραφοῦν 2500 παιδιά. Ὅλα αὐτά τά παιδιά, πού ἡ οὐρά τους ἔφθανε μέχρι τό παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης, τά ἐνέγραψε ἰδιοχείρως ὁ ὅσιος Γερβάσιος, τά χώρισε σέ τμήματα κατά ἡλικία καί φύλο καί ἵδρυσε τό Κατώτερο, τό Μέσο καί τό Ἀνώτερο Κατηχητικό γιά παιδιά Δημοτικοῦ, Γυμνασίου καί Λυκείου (ἑνιαῖο ἐξατάξιο Γυμνάσιο ὑπῆρχε τότε). Τήν τελευταία δεκαετία δημιουργήθηκε καί τέταρτη βαθμίδα Κατηχητικοῦ γιά παιδιά Πρώτης, Δευτέρας καί Τρίτης Δημοτικοῦ καί δειλά-δειλά δημιουργεῖται καί πέμπτη βαθμίδα Κατηχητικοῦ γιά παιδιά πού φοιτοῦν στά προνήπια καί στά νήπια. Μόνο πού λιγόστεψαν τά παιδιά στήν ἐποχή μας καί τά λίγα πού ἀπόμειναν δέν ἔχουν διάθεση οἱ νέοι γονεῖς νά τά συνδέσουν μέ τό Κατηχητικό καί τήν Ἐκκλησία.

4. Ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα. Ὅμως ἔχουμε καθῆκον ἀγάπης νά ὁδηγοῦμε τά παιδιά καί τά ἐγγόνια μας στό Κατηχητικό καί ὄχι νά τά ἐμποδίζουμε, ὅπως μᾶς λέει τό ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα: «Τότε προσηνέχθη αὐτῷ παιδία, ἵνα ἐπιθῇ αὐτοῖς τάς χεῖρας καί προσεύξηται· οἱ δέ μαθηταί ἐπετίμησαν αὐτοῖς. ὁ δέ Ἰησοῦς εἶπεν· ἄφετε τά παιδία καί μή κωλύετε αὐτά ἐλθεῖν πρός με· τῶν γάρ τοιούτων ἐστίν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν. καί ἐπιθείς τάς χεῖρας ἐπορεύθη ἐκεῖθεν» (Ματθ. ιθ΄ 13-15). Τότε τοῦ ἔφεραν κάποιοι μικρά παιδιά, γιά νά τά εὐλογήσει βάζοντας πάνω τους τά χέρια Του καί νά προσευχηθεῖ γι᾿ αὐτά. Οἱ Μαθητές ὅμως τούς μάλωσαν. Τότε ὁ Ἰησοῦς τούς εἶπε: Ἀφῆστε τά παιδιά καί μήν τά ἐμποδίζετε νά ἔλθουν κοντά μου, διότι γι᾿ αὐτούς πού θά γίνουν σάν κι αὐτά εἶναι ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Κι ἀφοῦ ἔβαλε τά χέρια Του ἐπάνω τους γιά νά τά εὐλογήσει, ἔφυγε ἀπό ἐκεῖ. Ἑρμηνευτικό σχόλιο: Τούς στίχους αὐτούς μελοποιημένους τούς χρησιμοποιοῦσε ὡς ὕμνο τῶν Κατηχητικῶν ὁ ὅσιος Γερβάσιος. Καί ἔκανε μεγάλη προσπάθεια νά συνδέσει μέσῳ τῶν Κατηχητικῶν τά παιδιά ὅλων τῶν ἡλικιῶν μέ τόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία. Ἀλλά βλέπουμε καί σήμερα ἀκατατόπιστους γονεῖς οἱ ὁποῖοι ἐμποδίζουν τά παιδιά τους νά πᾶνε στό Κατηχητικό. Προτιμοῦν νά τά στείλουν σέ ἀθλητικές δραστηριότητες, σέ ἐκμάθηση χορῶν, σέ ἐκμάθηση ξένων γλωσσῶν καί τά ὅμοια. Νά βοηθήσουμε, ὅσο μποροῦμε, νά τά στέλνουν οἱ νέοι γονεῖς τά παιδιά τους στό Κατηχητικό. Ἐκεῖ θά μάθουν τά παιδιά μας τί πιστεύουμε καί πῶς νά ζοῦμε ὡς συνειδητοί Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί.

Β΄ ΜΕΡΟΣ: Νά στέλνουμε τά παιδιά μας στό Κατηχητικό

1. Ἔπειτα θά διαβάσουμε καί τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Τί ἄλλο πρόσθεσε ὁ ὅσιος Γερβάσιος γιά τό ὅσο τό δυνατόν ἀρτιότερο κατηχητικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας; (Σκέψεις Μελῶν…) Ἔθεσε τίς βάσεις γιά τήν ἁγνή ψυχαγωγία τῶν παιδιῶν μέ ἐκδρομές, γιορτές, θεῖες Λειτουργίες, ὅπου πλήθη παιδιῶν συνέψαλλαν καί διατηροῦν ἔντονες ἀναμνήσεις καί συγκινητικά βιώματα. Ἐπίσης δημιούργησε πνευ­ματικές εὐκαιρίες γιά τά παιδιά στίς διακοπές τοῦ Δωδεκαημέρου τῶν Χρι­στουγέννων καί τοῦ δεκαπενθημέρου τοῦ Πάσχα (κάλαντα, ἐπισκέψεις ἀγάπης σέ Νοσοκομεῖα). Τέλος, δημιούργησε τίς πρῶτες ἐκκλησιαστικές Κα­τα­σκηνώσεις, στίς ὁποῖες μαθαίνουν τά παιδιά νά ἐκκλησιάζονται, νά προσεύχονται, νά ἐξομολογοῦνται, νά κοινωνοῦν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, νά ἀλληλοσυγχωροῦνται καί νά ζοῦν συνειδητά τή χριστιανική ζωή.

2.  Καί σήμερα, παρά τήν ὅποια μείωση τῶν παιδιῶν, συνεχίζεται καί τόν χειμώνα τό κατηχητικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας καί τό καλοκαίρι ἡ λειτουργία τῶν ἐκκλησιαστικῶν Κατασκηνώσεων καί ὁμολογοῦν τά ἴδια τά παιδιά πού συμμετέχουν πόσο πολύ ὠφελοῦνται. Τό καθῆκον μας ἐν προκειμένῳ εἶναι φανερό: Ὅπου ἀκοῦμε ὅτι γίνεται καλή δουλειά στή νεότητα, νά παρακινοῦμε τά παιδιά, τά ἐγγόνια, τά γειτονόπουλά μας νά συμμετέχουν στό κατηχητικό ἔργο τῆς Ἐκκλησίας, γιά νά ὠφελοῦνται, νά ἀσφαλίζονται καί νά προστατεύονται ἀπό τά ἀρνητικά ἐρεθίσματα τῆς ἐποχῆς μας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ἄς ἀκούσουμε τήν προτροπή τοῦ σύγχρονου Ἁγίου μας, τοῦ ὁσίου Γερβασίου: «Πρέπει νά ὁδηγήσωμεν καί νά φέρωμεν τά μικρά παιδία μας πρός τόν ἠγαπημένον Φίλον καί Διδάσκαλον, τόν Κύριον Ἰησοῦν. Καί τοῦτο πρέπει νά πραγματοποιεῖται ἀπό τῆς μικρᾶς ἡλικίας». Νά στέλνουμε τά παιδιά καί τά ἐγγόνια μας στό Κατηχητικό τόν χειμώνα καί στή χριστιανική Κατασκήνωση τό καλοκαίρι, γιά νά συνδεθοῦν μέ τόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία καί νά ἀσφαλισθοῦν ἀπό τούς ποικίλους κινδύνους πού διατρέχουν.

ΣΥΝΘΗΜΑ:
«Ἄφετε τά παιδία καί μή κωλύετε αὐτά ἐλθεῖν πρός με» (Ματθ. ιθ΄ 14)

Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Τά ὅπλα τῆς στρατείας μας», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2309/15.5.2024/σελ. 222-223.