05. Ὁ ἅγιος Λουκᾶς, Ἀρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως καί Κριμαίας, ὁ Ἰατρός (11-17/11)

Ὁ ἅγιος Λουκᾶς, Ἀρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως καί Κριμαίας, ὁ Ἰατρός, εἶναι σύγχρονος Ἅγιος. Ἐκοιμήθη στίς 11 Ἰουνίου τοῦ 1961 καί ἡ ἁγιοκατάταξή του ἔγινε ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Οὐκρανική Ἐκκλησία τό 1996. Εἶναι Ἅγιος πού ἀκτινοβολεῖ σ᾿ ὁλόκληρη τήν Οἰκουμένη. Τόν εὐλαβοῦνται οἱ Χριστιανοί σέ ὅλο τόν κόσμο. Καί ἡ πατρίδα μας, ἡ Ἑλλάδα, ἔχει γίνει ἡ δεύτερη πατρίδα του. Γέμισε ἀπό ἱερά Προσκυνήματα, Παρεκκλήσια καί ἱερούς Ναούς τοῦ Ἁγίου Λουκᾶ (στά Γιαννιτσά, στό Διδυμότειχο, στήν Ἀλεξανδρούπολη, στή Δράμα, στή Σκήτη Ἁγίας Ἄννης τοῦ Ἁγίου Ὄρους, στή Θεσσαλονίκη, στήν Ἔδεσσα, στήν Καστοριά, στή Σιάτιστα, στή Λάρισα, στά Τρίκαλα, στήν Ἱερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Σταγιάδων, στόν Βόλο, στή Χαλκίδα, στήν Ἱερά Μονή Ὁσίου Δαβίδ Εὐβοίας, στά Ἄνω Λιόσια, στόν Πειραιᾶ, στή Γλυφάδα, στόν Πόρο, στήν Τῆνο, στή Νάξο στή Σαντορίνη, στήν Ἀστυπάλαια, στή Ρόδο, στήν Κρήτη, στήν Κύπρο καί ἀλλοῦ). Ὁ μεγαλύτερος καί περικαλλέστερος Ναός τοῦ ἁγίου Λουκᾶ Συμφερουπόλεως βρίσκεται στήν Ἱερά Μονή Παναγίας Δοβρᾶ στή Βέροια (τόν ἔχει στό ὀπισθόφυλλό του τό ἡμερολόγιο τῆς ΓΕΧΑ τοῦ 2025). Στόν ἱερό αὐτό Ναό ὑπάρχει καί μεγάλο τεμάχιο ἱεροῦ Λειψάνου του. Μέρος ἱεροῦ Λειψάνου του καί τμῆμα τῆς καρδιᾶς του ὑπάρχει στήν Ἱερά Μονή Μεταμορφώσεως Σωτῆρος Σαγματᾶ. Ἐπίσης περικαλλής Ναός τοῦ ἁγίου Λουκᾶ Συμφερουπόλεως καί Κριμαίας κτίσθηκε στά Λευκάκια Ναυπλίου. Στή συνείδηση τῶν πιστῶν Χριστιανῶν ὁ ἅγιος Λουκᾶς ὁ Ἰατρός θεωρεῖται νέος θαυματουργός Ἅγιος τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἡ Πανελλήνιος Ἕνωσις Γονέων «Ἡ Χριστιανική Ἀγωγή» τοῦ ἀφιερώνει τό καινούργιο της ἡμερολόγιο τοῦ 2025, στό ὁποῖο γίνονται ἐκτενεῖς ἀναφορές στά παιδικά του χρόνια, στίς σπουδές του, στόν διαπρεπή χειρουργό, στόν Ὁμολογητή, στόν Μάρτυρα, στόν παρη­γορητή τῶν πονεμένων, στά θαύματα τοῦ Ἁγίου, στά Προσκυνήματα τοῦ Ἁγίου. Κι ἐμεῖς τό θέμα τοῦ Κύκλου μας στόν ἅγιο Λουκᾶ τόν Ἰατρό θά τό ἀφιερώσουμε σήμερα.

Βίος τοῦ ἁγίου Λουκᾶ τοῦ Ἰατροῦ

Ὁ Βαλεντίνος (αὐτό ἦταν τό κοσμικό του ὄνομα) γεννήθηκε τό 1877 στό Κέρτς τῆς Κριμαίας σέ ἰδιόμορφο οἰκογενειακό περιβάλλον (ὁ πατέρας του ἦταν Παπικός καί ἡ μητέρα του ἦταν Ὀρθόδοξη πονόψυχη, ἀλλά δέν συμμετεῖχε ἐνεργά στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας). Ἡ οἰκογένειά τους μετοίκησε στό Κίεβο. Ἐκεῖ ὁ μικρός Βαλεντίνος πήγαινε συχνά στή Λαύρα τοῦ Κιέβου, ὅπου βοηθή­θηκε πολύ πνευματικά. Προσκυνοῦσε τίς ἅγιες εἰκόνες καί τά ἅγια Λείψανα, προσευ­χόταν, παρακολουθοῦσε ἱερές Ἀκολουθίες, ἔμαθε νά ἐξομολογεῖται, νά κοινωνεῖ τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, νά συμβουλεύεται τούς πατέρες τῆς Ἱερᾶς Μονῆς. Ἀπ᾿ ὅλα αὐτά ἀντλοῦσε Χάρι καί δύναμη καί ἄναβε μέσα του ὁ πόθος νά βαδίσει στά ἴχνη τῆν Ἁγίων.

Ὁ Βαλεντίνος δέν ὀνειρεύθηκε τόν ἑαυτό του ἐξαρχῆς γιατρό, ἀλλά συμβουλεύθηκε τόν Πνευματικό του τί νά σπουδάσει, γιά νά ὑπηρετεῖ μέ ἀγάπη τούς πονεμένους συνανθρώπους του, καί ὁ Πνευματικός τοῦ εἶπε νά σπουδάσει Ἰατρική. Πῆρε τό πτυχίο του μέ «Ἄριστα» καί εἰδικεύθηκε στήν ὀφθαλμολογία. Τόν ἑπόμενο χρόνο (1904) ξέσπασε ὁ Ρωσοϊαπωνικός πό­λεμος καί ὁ Βαλεντίνος ἐπιστρατεύτηκε ὡς γιατρός στήν πρώτη γραμμή τοῦ Μετώπου. Χειρουργοῦσε μέ θαυμάσια δεξιοτεχνία ἀπό τό πρωί μέχρι ἀργά τό βράδυ. Ἐκεῖ δημιούργησε χριστιανική οἰκογένεια μέ μία εὐσεβή νοσοκόμα, τήν Ἄννα, πού εἶχε κι αὐτή ἐπιστρατευθεῖ στόν πόλεμο. Ἀλλά μετά ἀπό 13 χρόνια ἐγγάμου βίου ἡ σύζυγός του ἐκοιμήθη ἀπό φυματίωση καί ἔμεινε χῆρος μέ τέσσερα μικρά παιδιά. Ὁ ἴδιος ἦταν τότε 38 ἐτῶν. Δέν ξαναπαντρεύτηκε. Ἀντιμετώπισε μέ ὑπομονή καί δυνατή πίστη τόν σταυρό τῆς χηρείας του. Ὁ Βαλεντίνος ὑπηρέτησε καί σέ ἐπαρχιακά Νοσοκομεῖα μέ ἐξαιρετικές ἐπιτυχίες καί ἀπέκτησε φήμη ἄριστου γιατροῦ. Δημοσίευσε θαυμάσιες ἐπιστημονικές μελέτες καί τό 1919 ἐξελέγη Καθηγητής Πανεπιστημίου στήν Ἰατρική Σχολή τῆς Τασκένδης στήν ἕδρα τῆς Ἀνατομίας καί Χειρουργικῆς. Ὡς Καθηγητής τῆς Χειρουργικῆς ἔκανε ἐπιτυχέστατες ἐγχειρήσεις στούς ὀφθαλμούς, ἀλλά καί στόν ἐγκέφαλο, καί στά νεῦρα, καί στίς ἀρθρώσεις, καί στά κοιλιακά ὄργανα, ἀκόμη καί στήν καρδιά. Εἶναι ὁ πρῶτος γιατρός πού πραγματοποίησε μεταμόσχευση νεφροῦ ἀπό ζῶο σέ ἄνθρωπο. Ὅταν χειρουργοῦσε, ἤθελε νά ὑπάρχει ἀπαραιτήτως στό χειρουργεῖο ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας. Πρῶτα προσευχόταν. Ἔπειτα σταύρωνε μέ βαμβάκι ποτισμένο στό ἰώδιο τό μέρος ὅπου ἐπρόκειτο νά γίνει ἡ ἐπέμβαση. Κατόπιν ἔπιανε τό νυστέρι στό χέρι του καί χειρουργοῦσε ἤρεμα, χωρίς καμιά νευρικότητα. Ἔσωσε χιλιάδες ἀρρώστους. Ἀπό τούς ἀσθενεῖς δέν ἔπαιρνε ποτέ χρήματα, ἐνῶ ἔδινε καί τόν μισθό του σέ ἀγαθοεργίες. Τό χρονικό διάστημα πού ἦταν ἀρχιχειρουργός τῆς περιοχῆς Κρασνογιάρσκ, ζοῦσε μέ μεγάλη φτώχεια σ᾿ ἕνα δωματιάκι πού ὑπῆρχε στό ὑπόγειο τοῦ Νοσοκομείου. Ὁ ἅγιος Λουκᾶς ὁ Ἰατρός ἀποτελεῖ πρότυπο γιά ὅλους τούς μετέπειτα συναδέλφους του.

Ὅταν ἐκτοπίσθηκε ἀπό τόν θρόνο του ὁ Ἐπίσκοπος Τασκένδης Ἰννοκέντιος, ὁ Βαλεντίνος τόν ὑπερασπίσθηκε μέ σθένος. Ὁ κλῆρος καί ὁ λαός ζήτησαν μέ ἐπιμονή νά τόν διαδεχθεῖ ὁ Βαλεντίνος. Ὁ Καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου δέχθηκε τή νέα κλήση τοῦ Θεοῦ. Τό 1921 ἐκάρη μυστικά μοναχός μέ τό ὄνομα Λουκᾶς καί χειροτονήθηκε διάκονος. Μετά ἀπό μία ἑβδομάδα χειροτονήθηκε ἱερέας καί δύο χρόνια ἀργότερα χειροτονήθηκε μυστικά Ἐπίσκοπος Τασκένδης καί Τουρκεστάν. Πέρασε καί ἀπό τίς ἐπισκοπές Κρασνογιάρσκ, Ταμπώφ, καί Μιτσούρινσκ καί κατέληξε σέ ἡλικία 70 ἐτῶν στήν Ἀρχιεπισκοπή Συμφερουπόλεως καί Κριμαίας. Παρόλο πού τό Καθεστώς τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως ἦταν ἀθεϊστικό καί τόν πολεμοῦσε, ὁ ὁμολογητής Ἱεράρχης ἐμφανιζόταν παντοῦ μέ τό ράσο καί τόν ἐπιστήθιο σταυρό του. Ὁμολογοῦσε τήν Ὀρθόδοξη πίστη του ὄχι μόνο τήν ὥρα τῆς θείας Λατρείας, ἀλλά καί δημοσίως, καί στά ἀνακριτήρια πού τόν καλοῦσαν κάθε τρεῖς καί λίγο γιά ἀνακρίσεις καί στά δικαστικά βήματα, παντοῦ.

Τά μαρτύρια τοῦ ἁγίου Λουκᾶ ἄρχισαν λίγους μῆνες μετά ἀπό τή χειροτονία του καί συνεχίσθηκαν μέχρι τήν τελευταία του ἀναπνοή. Δέν μποροῦν μέ λόγια νά περιγραφοῦν αὐτά πού ὑπέφερε. Συκοφαντήθηκε, ἀνακρίθηκε, βασανίσθηκε, φυλακίσθηκε, ἐξορίσθηκε. Ἔζησε μέ ἀπάνθρωπες συνθῆκες συνολικά 11 χρόνια στίς φυλακές Τασκένδης, Μπουτίρκι (Μόσχας), Ταγκάνκα (Μόσχας), Σιβηρίας, Γενισέϊκ, Χάγια, Κρασνογιάρσκ, Τουρουχάνσκ (ἐδῶ ἡ θερμοκρασία τόν χειμώνα φθάνει στούς -40ο C), Πλάχινο στόν Βόρειο πολικό κύκλο (ἐδῶ οἱ ἰσχυροί ἄνεμοι δέν ἀφήνουν σχεδόν τίποτε ζωντανό νά ἐπιζήσει). Οἱ κομματικές Ἀρχές δέν τόν ἀποτελείωσαν ἐξαρχῆς, διότι ἦταν ὁ καλύτερος γιατρός τῆς Ρωσίας, καί θά εἶχαν τή γενική κατακραυγή, ἄν τό ἀποτολμοῦσαν. Τόν σκέπαζε καί ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, διότι ἦταν ἀκέραιος ἄνθρωπος καί ὑπηρετοῦσε μέ θυσιαστική ἀγάπη τόν μαρτυρικό λαό τῆς Ρωσίας σέ ἐποχές σκότους. Ὅμως ἀπό τίς διώξεις αὐτές ὁ ἅγιος Λουκᾶς παρουσίασε καρδιακή ἀνεπάρκεια βαριᾶς μορφῆς, ἔχασε σταδιακά τελείως τό φῶς του καί ἔφερε μέχρι τήν τελευταία ἀναπνοή του σέ πολλά σημεῖα τοῦ σώματός του τά σημάδια τῶν πληγῶν πού δέχθηκε γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ (Γαλ. ς΄ 17). Ὁ ἴδιος δέν αἰσθανόταν ἀποστροφή γιά τά παθήματα. Ἀπεναντίας ἔλεγε: «Ἀγάπησα τό μαρτύριο, τό ὁποῖο τόσο παράξενα καθαρίζει τήν ψυχή». Κι ἐμεῖς νά τό ἀγαπήσουμε τό μαρτύριο στά δύσκολα χρόνια πού ζοῦμε.

Ἀρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως καί Κριμαίας ἐξελέγη ὁ ἅγιος Λουκᾶς σέ ἡλικία 70 ἐτῶν. Παρέλαβε ἐκκλησίες ἐρειπωμένες ἤ κλειστές, ποίμνιο φτωχότατο, ἀνθρώπους ἐξαθλιωμένους. Κι ὁ ἴδιος ἦταν ἐξαντλημένος, ἀλλά εἶχε μιά καρδιά ὅλο φλόγα καί ἔγινε θυσία στῆς ἀγάπης τόν βωμό. Ἔτρεχε παντοῦ σάν ἄγγελος παρηγοριᾶς καί στήριζε τόν χειμαζόμενο λαό τοῦ Θεοῦ. Ἔκανε ὑπεράνθρωπες προσπάθειες νά ἀνοίξει ἐκκλησίες, νά ὀργανώσει συσσίτια. Δέν τοῦ ἐπέτρεπαν νά κηρύττει, ἀλλά δεχόταν ἀκόμη καί στό διαμέρισμά του πλήθη λαοῦ πού πήγαιναν νά πάρουν τήν εὐχή του καί νά ἐνισχυθοῦν. Ὅταν ἀνεπαύθη ἐν Κυρίῳ, οἱ κομματικές Ἀρχές προσπάθησαν νά ἐμποδίσουν τούς πιστούς νά μετάσχουν στήν ἐξόδιο ἀκολουθία του. Ἀλλά νίκησε ὁ πιστός λαός. Χιλιάδες πιστῶν προσῆλθαν στήν ἐξόδιο ἀκολουθία του. Κατά τήν ἐκφορά τοῦ νεκροῦ στήν κεντρική λεωφόρο τῆς Συμφερουπόλεως ἔραναν μέ ἀναρίθμητα μυρωμένα τριαντάφυλλα τό σκήνωμα τοῦ Ἁγίου, ἐνῶ σμήνη ἀπό περιστέρια ἔφερναν γύρους πάνω ἀπό αὐτό, δηλώνοντας ἔτσι τόν πανηγυρισμό ὅλης τῆς κτίσεως.

Θαύματα τοῦ ἁγίου Λουκᾶ τοῦ Ἰατροῦ

Ὅταν ἔγινε στίς 17/3/96 ἡ ἀνακομιδή τῶν ἁγίων Λειψάνων τοῦ ἁγίου Λουκᾶ Κριμαίας, τά ἱερά Λείψανά του εὐωδίαζαν μέ ἄρρητη εὐωδία καί πάρα πολλοί ἀσθενεῖς θαυματουργικά θεραπεύτηκαν. Ἀλλά καί μέχρι σήμερα ἀμέτρητα εἶναι τά θαύματα τοῦ ἁγίου Λουκᾶ Συμφερουπόλεως, τοῦ Ἰατροῦ. Στά ἱερά Προσκυνήματα τοῦ Ἁγίου φθάνουν ἐπιστολές ἡ μία κατόπιν τῆς ἄλλης ἀπό ἀσθενεῖς πού θεραπεύονται. Καί στό διαδίκτυο προστίθενται συνεχῶς νέα πρόσφατα θαύματα τοῦ Ἁγίου. Ἐπίσης πάρα πολλοί ἀσθενεῖς ἐπικαλοῦνται τόν ἅγιο Λουκᾶ νά πάει καλά τό δύσκολο χειρουργεῖο τους καί ὁ Ἅγιος τούς βοηθάει. Σέ πολλά δύσκολα χειρουργεῖα βοήθησε καί αὐτοπροσώπως τούς γιατρούς πού ἔκαναν τήν ἐγχείρηση.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Νά δώσουμε δόξα στόν ἅγιο Θεό, ὁ Ὁποῖος καί στόν 20ο καί στόν 21ο αἰώνα ἀναδεικνύει νέφος σύγχρονων Μαρτύρων. Ἀνάμεσά τους λαμπρός, ἀκτινοβόλος, πλήρης Πνεύματος Ἁγίου, ὁ ἅγιος Λουκᾶς, Ἀρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως καί Κριμαίας, ὁ Ἰατρός! Ἅγιος ὁλόκληρης τῆς Ὀρθοδοξίας, μεταγγίζει ἐλπίδα καί δύναμη σέ ὁποιονδήποτε γίνει κοινωνός τῆς ἁγιότητος του. Νά κρατήσουμε κάτι ἀπό τίς τελευταῖες παρακαταθῆκες του: «Πιστεύω βαθιά στό Θεό καί ὅλη μου τή ζωή τήν ἔκτισα πάνω στίς ἐντολές Του. Κι ἐσεῖς νά χτίζετε τή ζωή σας πάνω στίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ. Νά πλέετε κόντρα στό ρεῦμα, ὅσο δύσκολο κι ἄν εἶναι αὐτό».

ΣΥΝΘΗΜΑ
«Ἅγιε τοῦ Θεοῦ, πρέσβευε ὑπέρ ἡμῶν»

 

Ἀπολυτίκιον ἁγίου Λουκᾶ. Ἦχος πλ. α΄. Τόν Συνάναρχον Λόγον.

Ἰατρόν καί ποιμένα, Λουκᾶν τιμήσωμεν, Συμφερουπόλεως ποίμνης, Ἀρχιερέα λαμπρόν, τόν βαστάσαντα Χριστοῦ τά θεῖα στίγματα, τάς ἐξορίας, τά δεινά, ἐγκλεισμούς ἐν φυλακαῖς, τάς θλίψεις καί τά ὀνείδη, τόν ἐπ᾿ ἐσχάτων φανέντα, ἐν τῇ Ρωσίᾳ νέον Ἅγιον.

Κοντάκιον. Ἦχος γ΄. Τήν ὡραιότητα.

Τόν πανσεβάσμιον Χριστοῦ Ἐπίσκοπον καί θεοφώτιστον σεμνόν ἀκέστορα, τόν ἐν ἐσχάτοις τοῖς καιροῖς ὀφθέντα ἐν τῇ Ρωσίᾳ, καί ὁμολογήσαντα εὐσεβείας τά δόγματα σταθηρῶς πρό βήματος τῶν ἀνδρῶν ἀθεότητος, τιμήσωμεν Λουκᾷ ἐκβοῶντες· χαίροις θεόφρον Ἱεράρχα.

ΥΓ. Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Ἐνύσταξεν ἡ ψυχή μου ἀπό ἀκηδίας», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2312/1/7/2024/σελ. 307-308.