18. Ἐχεμύθεια (10-16/3)

Ὅπως ἡ αὐτομεμψία, στήν ὁποία ἀναφερθήκαμε σέ πρόσφατο θέμα μας, ἔτσι καί ἡ ἐχεμύθεια, στήν ὁποία θά ἀναφερθοῦμε σήμερα, δέν εἶναι πάθος, ἀλλά ἀρετή. Καί ὅπως τήν αὐτομεμψία δέν τήν πολυγνωρίζουμε, γιατί δέν τήν καλλιεργοῦμε, ἔτσι καί τήν ἐχεμύθεια δέν τήν πολυγνωρίζουμε, διότι κι αὐτή τήν ἀρετή δέν τήν καλλιεργοῦμε. Δέν ἀποκλείεται νά κάνουμε καί τά ἀκριβῶς ἀντίθετα. Νά μεταφέρουμε δηλαδή κι ἐμεῖς ἄκριτα, ἀπερίσκεπτα καί ἀψυχολόγητα ἐδῶ κι ἐκεῖ τά λόγια πού ἀκούσαμε ἀπό ἄλλους. Ἤ, πολλές φορές θέλουμε ἐμεῖς νά ἐμπιστευθοῦμε σέ ἄλλους δικά μας θέματα πού μᾶς ἀπασχολοῦν, καί διαπιστώνουμε μετά ἀπό λίγο ὅτι ἔχουν κοινολογηθεῖ. Αὐτό πολύ μᾶς λυπεῖ κι ἀναρωτιόμαστε: Τί θά κάνουμε λοιπόν; Δέν θά ἐμπιστευόμαστε σέ κανέναν τά θέματα πού μᾶς ἀπασχολοῦν; Στό θέμα τοῦ Κύκλου πού θά κάνουμε σήμερα θά ἐξετάσουμε: α) Πόσο σπουδαία ἀρετή εἶναι ἡ ἐχεμύθεια. β) Πόσο μεγάλη ἁμαρτία εἶναι τό νά μεταφέρουμε ἀπερίσκεπτα ἐδῶ κι ἐκεῖ τά λόγια πού ἀκούσαμε ἀπό ἄλλους. γ) Ὅταν ἐμεῖς ἐμπιστευόμαστε σέ ἄλλους δικά μας θέματα πού μᾶς ἀπασχολοῦν, σέ ποιούς νά τά ἐμπιστευόμαστε;

1) Θά διαβάσουμε τό πρῶτο Μέρος τοῦ ἄρθρου «Ἐχεμύθεια», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2319/15.11.24/σελ. 465-466, ἕως ἐκεῖ πού λέει: «Εἶναι μεγάλη ἁμαρτία λοιπόν τό νά ἀποκαλύπτουμε τά μυστικά τῶν ἄλλων», σελ. 466, α΄ στήλη, καί θά ρωτήσουμε τά Μέλη: Ἀπ᾿ ὅσα ἀκούσαμε στό ἄρθρο, μποροῦμε νά δώσουμε ἕναν ὁρισμό τῆς ἐχεμύθειας; (Σκέψεις Μελῶν…) Ἐχεμύθεια εἶναι τό νά κρατοῦμε μυστικό καί νά μήν τό κοινολογοῦμε σέ ἄλλους. Μᾶς μιλοῦν οἱ ἄλλοι ἐμπιστευτικά γιά κάποιο θέμα πού τούς ἀπασχολεῖ. Ἤ, ἄν εἴμαστε δημόσιοι ὑπάλληλοι, μᾶς ἀναθέτει τό Κράτος νά διαχειρισθοῦμε κάποιες ὑποθέσεις πού χαρακτηρίζονται ὡς ἀπόρρητες. Ἐχέμυθοι εἴμαστε, ἄν μποροῦμε νά κρατήσουμε τό στόμα μας κλειστό καί νά μήν τά κοινολογοῦμε στούς ἄλλους· ἄν μποροῦμε νά τό κρατήσουμε μυστικό· ἄν μποροῦμε νά ἀντιμετωπίσουμε τά θέματα αὐτά μέ σοβαρότητα καί ὑπευθυνότητα· ἄν μποροῦμε νά προσευχηθοῦμε ἤ νά βοηθοῦμε τούς συνανθρώπους μας πού μᾶς ἐμπιστεύονται τά θέματά τους, νά τά ἀντιμετωπίσουν σωστά καί νά τά ξεπεράσουν. Τότε ἐπιτελοῦμε θεάρεστο ἔργο. Ἄν ἀκόμη διαχειριζόμαστε σωστά καί τίς ὑποθέσεις πού μᾶς ἀναθέτει τό Κράτος, μέχρι νά βροῦν τή συμφερότερη γιά τό δημόσιο λύση τους. Τότε ἐπιτελοῦμε ἐξίσου θεάρεστο ἔργο. Ἄν ὅμως ἐμεῖς ἀπό ἀκρισία, ἀπερισκεψία καί ἐπιπολαιότητα δέν μποροῦμε νά κρατήσουμε μυστικό καί τρέχουμε ἀμέσως νά τό ποῦμε στούς ἄλλους, τότε εἴμαστε ἀκριτόμυθοι.

2. Πῶς ἐνεργοῦν οἱ ἀκριτόμυθοι καί γιατί εἶναι ἁμαρτία αὐτό πού κάνουν; (Σκέψεις Μελῶν…) Οἱ ἀκριτόμυθοι δέν μποροῦν νά κρατήσουν μυστικό, ἀλλά σπεύδουν μέ βιασύνη, ἀκρισία, ἀπερισκεψία, τελείως ἀψυχολόγητα νά μεταφέρουν τά λόγια πού ἄκουσαν ἀπό ἄλλους, καί μά­λιστα τά φανερώνουν χωρίς κανέναν ἐνδοιασμό. Πολύ ὡραῖα γράφει στό Περιοδικό, ὅτι πρίν ἀποκαλύψουν τό μυστικό μας, «δεσμεύουν» τόν συνομιλητή τους λέγοντας: «Πρόσεξε, εἶναι μυστικό· μήν τό πεῖς που­θενά». Ἀφοῦ εἶναι μυστικό, τότε γιατί ἀθετοῦν τή δέσμευση πού ἔχουν νά τό κρατήσουν μυστικό καί τό κοινολογοῦν στούς ἄλλους; Τό κάνουν ἄλλοτε ἀπό ἀκρισία καί ἀπερισκεψία, ἄλλοτε γιά νά φανοῦν ἀρεστοί, ἄλλοτε γιά νά κερδίσουν κάτι, ἄλλοτε ἐπειδή δέν μποροῦν νά κρατήσουν μυστικό. Αἰσθάνονται ὅτι θά σκάσουν, ἄν δέν τό ποῦν. Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής σχολιάζει σοφό λόγο τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καί παρατηρεῖ ὅτι οἱ ἀκριτόμυθοι εἶναι ἤ πολύ ἄδικοι ἤ πολύ ἀκρατεῖς. Πολύ ἄδικοι εἶναι, ὅταν φανερώνουν τό μυστικό πού δεσμεύθηκαν νά φυλάξουν, γιά νά εἰσπράξουν κάποιο κέρδος. Πολύ ἀκρατεῖς εἶναι, ὅταν φανερώνουν τό μυστικό πού δεσμεύθηκαν νά φυλάξουν, χωρίς κανένα ὄφελος. Ἁπλῶς γιατί εἶναι ἀκρατεῖς καί δέν μποροῦν νά κρατήσουν μυστικό. Ἐννοεῖται ὅτι ἡ ἔλλειψη ἐχεμύθειας ἔχει καταστροφικές συνέπειες στίς σχέσεις τῶν ἀνθρώπων. Συχνά π.χ. δημιουργοῦνται παρεξηγήσεις. Ἄλλοτε διαλύονται σχέσεις καί φιλίες μιᾶς ζωῆς.

3. Τί μᾶς συμβουλεύουν ἡ Ἁγία Γραφή καί οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ νά κάνουμε, γιά νά εἴμαστε ἐχέμυθοι; (Σκέψεις Μελῶν…)  α) Ἡ Ἁγία Γραφή στό βιβλίο Σοφία Σειράχ ἀφιερώνει ἕξι στίχους γιά νά μᾶς συμβουλεύσει πάνω στό θέμα αὐτό. Νά τούς διαβάσουμε τούς στίχους αὐτούς στό κείμενο καί τήν ἑρμηνεία τους ὡς ἁγιογραφικό Ἀνάγνωσμα: (Σ. Σειράχ ιθ΄ 7-11): Κείμενο: «7 Μηδέποτε δευτερώσῃς λόγον, καί οὐθέν σοι οὐ μή ἐλαττονωθῇ. 8 ἐν φίλῳ καί ἐν ἐχθρῷ μή διηγοῦ, καί εἰ μή ἔστι σοι ἁμαρτία, μή ἀποκάλυπτε· 9 ἀκήκοε γάρ σου καί ἐφυλάξατό σε, καί ἐν καιρῷ μισήσει σε. 10 ἀκήκοας λόγον, συναποθανέτω σοι· θάρσει, οὐ μή σε ρήξει. 11 ἀπό προσώπου λόγου ὠδινήσει μωρός ὡς ἀπό προσώπου βρέφους ἡ τίκτουσα». Ἑρμηνεία: 7 Μή μεταφέρεις ἐδῶ κι ἐκεῖ ἀπερίσκεπτα τά λόγια πού ἔχεις ἀκούσει ἀπό ἄλλον, καί δέν θά χάσεις ποτέ. 8 Μή μεταφέρεις τά λόγια αὐτά πού ἄκουσες, οὔτε στόν φίλο σου οὔτε στόν ἐχθρό σου· μήν τούς ἀποκαλύπτεις τά ὅσα ἄκουσες, ἐκτός κι ἄν μέ τή σιωπή σου ἁμαρτάνεις. 9 Νά εἶσαι ἐχέμυθος, διότι ὁ ἄλλος πού θά σέ ἀκούσει, θά φυλάξει μέσα του αὐτά πού τοῦ εἶπες, καί στόν κατάλληλο καιρό θά ἐκδηλώσει τό μίσος του ἐναντίον σου. 10 Ἄκουσες κάποιο μυστικό; Πάρ᾿ το μαζί σου στόν τάφο, χωρίς νά τό φανερώσεις. Καί μή φοβᾶσαι. Δέν πρόκειται νά σκάσεις, ἐάν δέν τό πεῖς. 11 Μόνο ὁ ἀνόητος, ὅταν ἀκούσει ἕνα μυστικό, τόν πιάνουν πόνοι γιά νά τό βγάλει ἀπό τό στόμα του, ὅπως κοιλοπονᾶ ἡ ἑτοιμόγεννη, μέχρι νά γεννήσει τό βρέφος. Ἑρμηνευτικό σχόλιο: α) Ὁ σοφός Σειράχ μᾶς συμβουλεύει νά μήν κοινολογοῦμε τό μυστικό τοῦ ἄλλου, οὔτε μπροστά στόν ἐχθρό οὔτε μπροστά στόν φίλο. Νά τό κρατοῦμε μέσα μας καί νά τό πάρουμε μαζί μας στόν τάφο. Μή φοβηθοῦμε ὅτι, ἄν τό κρατήσουμε μέσα μας καί δέν τό ποῦμε, θά σκάσουμε. Δέν θά πάθουμε ἀπολύτως τίποτε! Μόνο οἱ ἀνόητοι καί ἀκρατεῖς ἄνθρωποι προφασίζονται ὅτι θά σκάσουν, ἄν δέν τό ποῦν, καί μόλις ἀκούσουν ἕνα μυστικό, τρέχουν καί τό κοινολογοῦν στούς ἄλλους.

β) Ὁ σοφός Παροιμιαστής βεβαιώνει: «ἀνήρ δίγλωσσος ἀποκαλύπτει βουλάς ἐν συνεδρίῳ, πιστός δέ πνοῇ κρύπτει πράγματα» (Παρ. ια΄ 13). Ὁ διπρόσωπος ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά κρατήσει τά μυστικά πού τοῦ ἐμπιστεύθηκαν, ἀλλά φανερώνει δημόσια τίς ἀπόρρητες ἀποφάσεις τῶν συμβουλίων. Ὁ ἀξιόπιστος ὅμως καί ἐχέμυθος ἄνθρωπος συγκρατεῖ τή γλώσσα του καί κρύβει ὅσα τοῦ ἐκμυστηρεύθηκαν. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος συμβουλεύει πάνω σ᾿ αὐτό: «Μή μοῦ λές, ὅτι τό εἶπα στόν τάδε· κράτα τον γιά τόν ἑαυτό σου τόν λόγο πού ἄκουσες. Γιατί, ὅπως ἀκριβῶς ἐσύ δέν εἶχες ὑπομονή νά σιωπήσεις, ἔτσι κι ἐκεῖνος δέν θά ἀντέξει καί θά τό πεῖ καί στούς ἄλλους. Ἄν ἀκούσεις κάτι καλό, πές το σέ ὅλους, ἄν ὅμως ἀκούσεις κάτι κακό, κρύψ᾿ το μέσα σου καί κάνε τό πᾶν γιά νά τό ἐξαφανίσεις.

γ) Ὁ ἀρχιστράτηγος τῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821 Θ. Κολοκοτρώνης μᾶς δίνει τήν ἑξῆς σοφή συμβουλή: «Πρᾶγμα μυστικόν μήν τό λέγῃς οὔτε εἰς τόν στενώτερον φίλον σου. Διότι ὅταν ἕνα πρᾶγμα τό ἀνακοινώσῃς εἰς δεύτερον, τό ἔμαθαν ἕνδεκα, καί ἐάν εἰς τρίτον, ἑκατόν ἕνδεκα». Ἐμεῖς νά προσθέσουμε ὅτι, ἄν τό ἀνακοινώσουμε καί σέ μερικούς ἄλλους, τό ἔμαθαν ὅλοι. Μετά ὁ κόσμος θά τό ἔχει τούμπανο κι ἐμεῖς πού δεσμευθήκαμε ὅτι θά τό κρατήσουμε μυστικό, θά λέμε ὅτι τό ἔχουμε κρυφό καμάρι, ὅπως λέει μία σοφή παροιμία τοῦ λαοῦ: «Ὁ κόσμος τό᾿ χει τούμπανο κι ἐμεῖς κρυφό καμάρι».

Ἔπειτα θά διαβάσουμε τό ὑπόλοιπο ἄρθρο καί θά ποῦμε στά Μέλη: Ὄντως, ἔτσι ὅπως ἔγινε ἡ κοινωνία μας, δύσκολα μπορεῖ νά ἐμπιστευθεῖ κανείς τά θέματα πού τόν ἀπασχολοῦν στούς ἄλλους. Διότι δέν τηροῦν οἱ ἄνθρωποι ἐχεμύθεια. Σέ πολλές περιπτώσεις κοινολογοῦν αὐτά πού τούς εἴπαμε καί ἐκτιθέμεθα. Τί θά κάνουμε λοιπόν; Δέν θά ἐμπιστευόμαστε σέ κανέναν τά θέματα πού μᾶς ἀπασχολοῦν; Κι ἄν ναί, σέ ποιούς θά τά ἐμπιστευόμαστε; (Σκέψεις Μελῶν…) Εἶναι πολύ βοηθητικό στήν πνευματική ζωή νά ἐμπιστευόμαστε σέ κατάλληλα πρόσωπα τά θέματα πού μᾶς ἀπασχολοῦν. α) Πρωτίστως νά τά ἐμπιστευόμαστε στόν Πνευματικό μας, ὁ ὁποῖος ἔχει δέσμευση ἀπό κανόνες τῆς Ἐκκλησίας νά μήν κοινολογεῖ τίποτε ἀπό αὐτά πού τοῦ λένε ἐμπιστευτικά οἱ ἐξομολογούμενοι. Ὅσοι ἐξομολογούμενοι ἐμπιστεύονται τά θέματα πού τούς άπασχολοῦν στόν Πνευματικό τους καί κάνουν ὑπακοή στή φωτισμένη καθοδήγησή του, βρίσκουν ἀνάπαυση καί λύση τῶν προβλημάτων τους. β) Ἐάν χρειασθεῖ νά ἐμπιστευθοῦμε καί σέ ἄλλους πνευματικούς ἀνθρώπους κάποιο πρόβλημά μας, γράφει στό ἄρθρο ὅτι πρέπει νά εἴμαστε πολύ προσεκτικοί σέ ποιόν θά τό ποῦμε καί τί θά τοῦ ποῦμε. Μπορεῖ νά εἶναι μετρημένοι στά δάχτυλα οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ πού μποροῦμε νά τούς ἐμπιστευθοῦμε, ἀλλά μποροῦμε καί ἀπό τέτοια πρόσωπα νά βοηθηθοῦμε. Λόγου χάριν, πόσοι πιστοί Χριστιανοί πήγαιναν στόν ἅγιο Παΐσιο τόν Ἁγιορείτη, ὅσο ζοῦσε, νά τόν συμβουλευθοῦν! Καί καταλάβαιναν ὅτι τούς βοηθοῦσε διακριτικά νά ξεπεράσουν τίς δυσκολίες πού ἀντιμετώπιζαν. γ) Τέλος, τά μεγάλα μυστικά μας, τά δύσκολα θέματα πού μᾶς ἀπασχολοῦν, ἄς μάθουμε νά τά ἐμπιστευόμαστε στόν ἅγιο Θεό. Μόνο Αὐτός τά ξέρει σέ ὅλη τους τήν ἔκταση· μόνο Αὐτός θέλει καί μπορεῖ νά μᾶς βοηθήσει στίς δυσκολίες τῆς ζωῆς μας. Ἄς Τοῦ ἐμπιστευθοῦμε λοιπόν τά μυστικά μας καί τά βάσανά μας καί τή ζωή μας ὁλόκληρη.

Εἶναι μεγάλη ἀρετή νά μάθουμε νά εἴμαστε ἐχέμυθοι. Ἄς μή μεταφέρουμε λοιπόν ἐδῶ κι ἐκεῖ ἀπερίσκεπτα τά λόγια πού ἔχουμε ἀκούσει ἀπό ἄλλους, καί δέν θά χάσουμε ποτέ. Ὅσο γιά μᾶς, ἄς καταφεύγουμε στόν Θεό καί στούς ἐκπροσώπους του.

Τό ἑπόμενο θέμα μας θά εἶναι ἀπό τό ἄρθρο «Τό σαράκι τῆς ψυχῆς», «Ο ΣΩΤΗΡ», τεῦχ. 2323/15.1.25/σελ. 41-42.