Μεταφορτώσεις
|
Θέμα για τους κυκλάρχες
|
Στήν παρούσα συμμελέτη μας θά διδαχθοῦμε ἀπό ἕνα περιστατικό τῆς ζωῆς τῶν πρώτων Χριστιανῶν, στό ὁποῖο διαλάμπει ἡ παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μεταξύ τους. Ἀρχίζει μέ μία ἀρνητική καί ἀπευκτέα συμπεριφορά καί καταλήγει μέ θεάρεστη καί ἀξιομίμητη λύση ἑνός προβλήματος πού ἀνέκυψε. Πρόκειται γιά τήν ἐκλογή τῶν ἑπτά διακόνων.
Μελέτη περικοπῆς: Πράξ. Ϛ´ 1-7.
1. Ποιά ἡ ἀρνητική καί ἀπευκτέα συμπεριφορά; Ὁ γογγυσμός ὁρισμένων πιστῶν εἰς βάρος τῶν Ἀποστόλων. Γιατί καί πῶς συνέβη αὐτό; Γιά θέματα ὑλικά, οἰκονομικά. Δηλαδή; Ὅταν αὐξήθηκαν πολύ οἱ πιστοί, ὁρισμένοι ἀπό αὐτούς οἱ ὁποῖοι ἦταν Ἑλληνιστές, δηλαδή Ἰουδαῖοι πού μιλοῦσαν ἑλληνικά, διότι εἶχαν γεννηθεῖ σέ ἑλληνικές περιοχές ἤ σέ ἄλλες ὅπου μιλοῦσαν τήν ἑλληνική γλώσσα, γόγγυζαν ἐναντίον τῶν γηγενῶν Ἑβραίων, πού προέρχονταν ἀπό τήν Παλαιστίνη καί μιλοῦσαν ἑβραϊκά, ἀραμαϊκά. Ποῦ ὀφειλόταν ὁ γογγυσμός τους; Σχημάτισαν τή γνώμη ὅτι οἱ χῆρες τους «παρεθεωροῦντο» κατά τή διανομή τῶν ἐλεημοσυνῶν καί βοηθημάτων, σέ ἀντίθεση μέ τίς χῆρες τῶν Ἑβραίων πιστῶν, οἱ ὁποῖες βοηθοῦνταν περισσότερο.
Τί μποροῦμε νά σκεφθοῦμε ἀπό τόν γογγυσμό αὐτό; Ἀρχικά ὅτι, ὅσο αὐξανόταν ὁ ἀριθμός τῶν Χριστιανῶν, ὑπεισέρχονταν καί ἄνθρωποι πού δέν καλλιεργοῦσαν τήν ψυχή τους ὅσο ἔπρεπε καί δέν εἶχαν ἀπαλλαγεῖ πλήρως ἀπό ἀδυναμίες τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου. «Τό πλῆθος δέν ὑποβοηθεῖ πάντοτε καί τήν ποιότητα» (Π. Ν. Τρεμπέλας). Τό εἴδαμε αὐτό κατόπιν καί στήν Ἱστορία, ὅταν κατά τήν ἐποχή τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας βαπτίζονταν πλήθη ἀναρίθμητα διαφόρων προσώπων καί λαῶν, ἀρκετοί ἀπό τούς ὁποίους εἶχαν κοσμικά ἐλατήρια καί ἐπιδιώξεις. Χρειάζεται πολλή προσοχή σ᾿ αὐτό.
Τό δεύτερο πού διδασκόμαστε ἀπό τήν ἀρνητική αὐτή στάση εἶναι ὅτι, ὅπου ἐκδηλώνεται ὑλική ἐλεημοσύνη κοινή, πού ἀπευθύνεται σέ πολλά πρόσωπα, εἶναι φυσικό νά προκαλοῦνται παράπονα. Γιατί; Διότι νομίζουν ὁρισμένοι ὅτι ἀδικοῦνται, ἐπειδή κινοῦνται κυρίως γιά τήν ἱκανοποίηση τῶν ὑλικῶν συμφερόντων τους, ἀλλά καί διότι «ἡ ἐπί γῆς ἐκκλησία δέν εἶναι ἐκκλησία ἀγγέλων, ἀλλ᾿ ἀνθρώπων ἀπογόνων τοῦ παλαιοῦ Ἀδάμ» (Π. Ν Τρεμπέλας). Ἑπομένως; Πρέπει νά καταργηθοῦν τά ὑλικά βοηθήματα; Ἀσφαλῶς ὄχι. Ἀλλά χρειάζεται ἰδιαιτέρη προσοχή καί ἐκ μέρους αὐτῶν οἱ ὁποῖοι εἶναι ταγμένοι στό ἱερό ἔργο τῆς βοήθειας τῶν πτωχῶν, ὥστε νά μήν ἀδικοῦν κανέναν, καί ἐκ μέρους τῶν ὅσων δέχονται βοήθεια, ὥστε νά μήν ἔχουν ὑπερβολικές ἀξιώσεις καί νά μή μεμψιμοιροῦν. Τό ἔργο τῆς ἀσκήσεως τῆς κοινῆς φιλανθρωπίας εἶναι λεπτότατο καί χρειάζεται πολλή προσευχή, γιά νά φωτίζει ὁ Θεός, ὥστε νά ἀποφεύγονται ἀρνητικές καταστάσεις καί ἀπό τίς δύο πλευρές.
2. Πῶς ἀντιμετώπισαν τόν γογγυσμό οἱ Ἁγιοπνευματοκίνητοι Ἀπόστολοι; Μέ φωτισμό Θεοῦ, μέ ταπείνωση καί σύνεση. Κάλεσαν τούς πιστούς, γιά νά λύσουν μαζί τους τό πρόβλημα πού ἀνέκυψε. Μολονότι οἱ ἴδιοι εἶχαν μεγάλο κύρος ὡς Ἀπόστολοι, δέν ἀποφάσισαν μόνοι τους. Καί τί εἶπαν; Δέν μᾶς φαίνεται σωστό νά ἀφήσουμε τό κήρυγμα τοῦ θείου λόγου καί νά ἀφιερώσουμε ὅλο τόν χρόνο μας στή διακονία τῶν τραπεζῶν κατά τά καθημερινά κοινά γεύματα καί δεῖπνα τῶν πιστῶν καί στήν ἄσκηση γενικά τῶν φιλανθρωπικῶν ἔργων, πού ἀπαιτοῦν πολύ χρόνο. Προτείνουμε νά ἐκλέξετε σεῖς ἑπτά πιστούς μεταξύ σας εὐλαβεῖς, πού νά ἔχουν καλή μαρτυρία ἀπό ὅλους καί κατάλληλους, κατά τήν κρίση σας, γιά τό ἔργο αὐτό τῆς ὑλικῆς διακονίας. Καί ἐμεῖς θά τούς ἐγκαταστήσουμε ἐπίσημα στήν ἱερή αὐτή διακονία. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος παρατηρεῖ ὅτι δέν τούς εἶπαν νά ρίξουν κλήρους καί νά ἐκλέξουν ἑπτά, ἀλλά νά ἐξετάσουν καλά τά πρόσωπα πού θά ἐξέλεγαν (ΕΠΕ 15, 402). Ὅπως φαίνεται ἀπό τά παραπάνω, ἡ συμμετοχή τῶν λαϊκῶν στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τήν ἀρχή τῆς ἱστορίας της ὑπῆρξε σημαντική.
Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ἀλλά καί ἄλλοι παλαιοί καί σύγχρονοι Ἑρμηνευτές σημειώνουν ὅτι αὐτοί πού θά ἐκλέγονταν, δέν θά ἦταν διάκονοι μέ τή σημερινή ἔννοια τῆς λέξεως, δηλαδή κληρικοί μέ τόν πρῶτο βαθμό τῆς Ἱερωσύνης, ἀλλά θά ἦταν πιστοί ἐντεταλμένοι στή διακονία τῶν τραπεζῶν καί τῆς ὑλικῆς φιλανθρωπίας. Δέν ὑπῆρχαν ἀκόμη οἱ τρεῖς βαθμοί τῆς Ἱερωσύνης. Τά πάντα τελοῦνταν ἀπό τούς Ἀποστόλους (ΕΠΕ 15, 406). Τό διακόνημά τους ἦταν προσωρινό γιά τήν ἐπίλυση τοῦ προβλήματος πού ἀνέκυψε. Δέν ἀναφέρονται κατόπιν στό θεόπνευστο Βιβλίο τῶν «Πράξεων» ὡς τάξη πού ὑπάρχει στήν Ἐκκλησία.
Αὐτοί θά ἔχουν ὡς κύριο ἔργον τους αὐτό, εἶπαν οἱ Ἀπόστολοι, ἐνῶ ἐμεῖς θά ἀφοσιωθοῦμε ἀπερίσπαστοι στήν προσευχή τῆς Ἐκκλησίας, τή Λατρεία της καί στή διακονία τοῦ κηρύγματος. Φωτισμένη πράγματι ἡ ἀπάντηση τῶν Ἀποστόλων. Τί διακρίνουμε σ᾿ αὐτήν; Τήν ἀνωτερότητα καί προτεραιότητα τῶν πνευματικῶν διακονημάτων τῆς Ἐκκλησίας ἔναντι τῶν ὑλικῶν. Δέν εἶναι δέ ἐπιτρεπτό τά δεύτερα νά γίνονται αἰτία παραμελήσεως τῶν πρώτων (βλ. καί Ματθ. Ϛ´ 33).
3. Πῶς δέχθηκαν οἱ πιστοί τήν πρόταση τῶν Ἀποστόλων; Μέ εὐχαρίστηση καί ἰδιαίτερη ἱκανοποίηση. Γιατί; Διότι θά λάμβαναν μέ τόν τρόπο αὐτό καί αὐτοί μέρος στά κοινά τῆς Ἐκκλησίας καί θά θεωροῦσαν τά διάφορα θέματα καί προβλήματα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί ὡς δική τους ὑπόθεση. Καί σύμφωνα μέ τήν πρόταση τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, ἐξέλεξαν ἑπτά πιστούς μεταξύ τους, οἱ ὁποῖοι διακρίνονταν γιά τήν εὐσέβεια καί τόν ζῆλο τους καί εἶχαν ὑπέρ τους καί τήν ἐκτίμηση ὅλων: τόν Στέφανο, τόν Φίλιππο, τόν Πρόχορο, τόν Νικάνορα, τόν Τίμωνα, τόν Παρμενᾶ καί τόν Νικόλαο. Ὅλοι ἔχουν ὀνόματα Ἑλληνικά. Πιθανῶς ἦταν Ἑλληνιστές. Ἐξελέγησαν πάντως γιά τή βοήθεια ὅλων ἀνεξαιρέτως τῶν πιστῶν.
Νά σημειώσουμε ὡς πρός τόν Νικόλαο, ὅτι ὁρισμένοι νομίζουν ὅτι ἔγινε κατόπιν ἱδρυτής τῆς αἱρέσεως τῶν Νικολαϊτῶν, ἡ ὁποία χαρακτηριστικό της εἶχε τήν ἠθική ἀποχαλίνωση. Ἡ γνώμη ὅμως αὐτή «εἶναι εἰκασία ἀναπόδεικτος» (Ὑπόμνημα) καί δέν ὑποστηρίζεται γενικά ὡς βάσιμη καί ἀληθινή. Δέν ἀποκλείεται ὅμως ἀργότερα νά μήν ἐκτίμησε ὅσο ἔπρεπε ὁ Νικόλαος τήν τιμητική ἐκλογή του. Ὅλα εἶναι πιθανά καί χρειάζεται νά προσέχουμε ὅλοι, ὥστε νά μή δεχθοῦμε «εἰς κενόν» τή θεία Χάρι (βλ. Β´ Κορ. Ϛ´ 1, Φιλιπ. β´ 12, γ´ 12-15).
Αὐτούς τούς ἑπτά ἐκλεκτούς τους τούς παρουσίασαν οἱ πιστοί ἐνώπιον τῶν Ἀποστόλων καί αὐτοί, ἀφοῦ προσευχήθηκαν, ἔβαλαν τά χέρια τους ἐπάνω τους «πρός μετάδοσιν εὐλογίας συνοδευομένης καί ὑπό τῆς μεταδόσεως τῆς χάριτος» (Π. Ν. Τρεμπέλας). Μέ τόν τρόπο αὐτό τελέσθηκε ἡ πρώτη χειροτονία πού ἀναφέρεται στήν Καινή Διαθήκη.
Ὡς πρός τήν ἐπίθεση τῶν χειρῶν τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, ὁ ἱερός Χρυσόστομος γράφει ὅτι «τοῦτο ἡ χειροτονία ἐστίν. Ἡ χείρ ἐπίκειται τοῦ ἀνδρός (τοῦ χειροτονοῦντος), τό δέ πᾶν ὁ Θεός ἐργάζεται καί ἡ αὐτοῦ (τοῦ Θεοῦ) χείρ ἐστιν ἡ ἁπτομένη τῆς κεφαλῆς τοῦ χειροτονουμένου, ἐάν ὡς δεῖ χειροτονῆται» (ΕΠΕ 15, 404). Δανείζει δηλαδή ὁ Θεός τό χέρι Του στόν χειροτονοῦντα Ἐπίσκοπο, ὁ ὁποῖος ἐγγίζει μέ αὐτό τόν χειροτονούμενο καί τοῦ παρέχει τή Χάρι Του, ἐάν βεβαίως χειροτονεῖται ὅπως πρέπει καί ἐάν εἶναι πράγματι ἄξιος αὐτῆς τῆς δωρεᾶς.
Καί μέχρι σήμερα στίς χειροτονίες κληρικῶν τηρεῖται κατ᾿ οὐσίαν αὐτό τό τυπικό. Προσευχή (εὐχές εἰδικές) καί ἐπίθεση τῶν χειρῶν τοῦ Ἐπισκόπου στό κεφάλι τοῦ χειροτονουμένου. Πόσον συγκινητική πράγματι ἡ στιγμή τῆς χειροτονίας! Καί πόσο ὀφείλουμε νά προσευχόμαστε ὅλοι μας, ἀπό ἀγάπη πρός τήν Ἐκκλησία, νά εἶναι καί νά παραμένουν ἄξιοι ὅσοι ἀνυψώνονται στά ὕψιστα διακονήματα τῆς Ἐκκλησίας μας!
Οἱ πιστοί τῆς πρώτης Ἐκκλησίας, πού πληθύνονταν διαρκῶς, προσεύχονταν ἀσφαλῶς ἐκτενῶς, γι’ αὐτό καί μᾶς παρέχουν τόν τύπο καί σέ αὐτό.
ΣΥΝΘΗΜΑ: «Προσευξάμενοι ἐπέθηκαν αὐτοῖς τάς χεῖρας» (Πράξ. Ϛ´ 6)
